آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حديث «ائمه اثنی عشر» را گروهى از صحابه پيامبر(ص) مانند: عبدالله بن مسعود، عبدالله بن عمر، عبدالله بن عمرو بن عاص و ... نقل كرده‌اند. در صحيح مسلم از جابر بن سمره نقل شده كه مى گويد: «از پيامبر(ص) شنيدم كه فرمود: اسلام پيوسته عزيز خواهد بود تا دوازده خليفه بر مسلمانان حكومت كنند، سپس [پيامبر(ص)] سخنى فرمود كه من نفهميدم، پس به پدرم ـ كه در آنجا حاضر بود ـ گفتم: پيامبر(ص) چه فرمود؟ گفت: فرمود: تمام آنها از قريش اند». اين حديث در بسياري از معروف ترين و معتبرترين كتب اهل سنت آمده است.

«حديث ائمه اثنی عشر» از گروهى از صحابه پيامبر(صلى الله عليه وآله) نقل شده است كه بيشترين اسناد آن به جابربن سمره مى رسد، و سپس به عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر و عبدالله بن عمرو بن عاص و عبدالملك بن عمير و ابى الجلد و ابى جحيفه و ... که حداقل هفت نفرند؛ ولى حفاظ و ناقلان حديث كه آن را در كتاب هاى خود نقل كرده اند بالغ بر دهها كتاب مى شود، اكنون به قسمتى از آن توجه فرمائيد.
1ـ در صحيح مسلم از جابر بن سمره نقل شده كه مى گويد: «سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ(صلى الله عليه وآله) يَقُولُ: لايَزالُ الاِسلامُ عَزيزاً اِلى اِثْنى عَشَرَ خَليفَةً ـ ثُمَّ قالَ كَلِمَةً لَمْ اَفْهَمْها! فَقُلْتُ لاَبى ما قالَ؟ فَقالَ كُلُهُمْ مِنْ قُرَيْش!»(1)؛ (اسلام پيوسته عزيز خواهد بود تا دوازده خليفه بر مسلمانان حكومت كنند، سپس سخنى فرمود كه من نفهميدم، پس به پدرم ـ كه در آنجا حاضر و از من به پيامبر(صلى الله عليه وآله) نزديك تر بود ـ گفتم: پيامبر(صلى الله عليه وآله) چه فرمود؟ گفت: فرمود: تمام آنها از قريش اند).
در همين كتاب با سند ديگرى از جابر تعبير ديگرى نقل مى كند و به جاى «لايَزالُ هذا الدين عزيزاً»، «لايَزالُ هذا الاَمرُ» آمده است و در تعبير سومى با سند ديگرى «لايَزالُ هذا الدين عزيزاً منيعاً» آمده است و در تعبير چهارمى از عامربن سعدبن ابى وقاص نقل مى كند كه به جابربن سمره نامه اى نوشتم كه بعضى از اخبارى را كه خودت از پيامبر(صلى الله عليه وآله) شنيده اى براى من بنويس. او چنين نوشت كه من از پيامبر(صلى الله عليه وآله) شنيدم كه مى فرمود: «لايَزالُ الدينُ قائماً حتى تقومُ الساعةُ، او يَكونُ عليكُم اثْنى عشَرَ خَليفَةً كُلُهُم من قُرَيش»؛ (دين اسلام برپا است تا قيام قيامت، تا اينكه بر شما دوازده خليفه حكومت مى كنند كه همه از قريش اند).
و نيز شنيدم فرمود: «عُصَيبَةٌ من المُسلِمينَ يَفتَتِحونَ بيتَ ابيَضَ، بيتِ كسرى او آلِ كسرى»؛ (گروه كوچكى از مسلمانان كاخ سفيد، كاخ كسرى يا خاندان كسرى را فتح مى كنند). و نيز شنيدم كه مى فرمود: «اِنَّ بينَ يدىِ الساعةِ كَذّابينَ فاحذَرو هُم»(2)؛ (قبل از قيامت دروغ گويانى آشكار مى شوند از آنها دورى كنيد.)
و در طريق ديگرى در همان صحيح مسلم از جابر آمده است: «لايَزالُ هذا الدينُ عزيزاً منيعاً الى اثنى عَشَرَ خليفَةً»؛ (اين دين قدرت مند و شكست ناپذير خواهد بود تا دوازده خليفه بر آن حكومت كنند) و در آخر اين حديث نيز همان جمله «كُلُّهُم مِن قُرَيش» ديده مى شود.(3)
2ـ همين حديث در «صحيح بخارى» با عبارت مشابهى آمده است: جابر مى گويد از پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) شنيدم كه مى فرمود: «يكونُ اثنى عَشَرَ اميراً فَقالَ كَلِمَةً لَم اسمَعْها، فَقالَ ابى اِنّهُ قالَ كُلُّهُم مِن قُرَيش»(4)؛ (بعد از من دوازده امير خواهند بود؛ سپس سخنى فرمود كه آنرا نشنيدم، پدرم گفت كه فرمود: همه آنها از قريش اند.)
3ـ همين معنى در «صحيح ترمذى» نيز با تفاوت جزئى ذكر شده و ترمذى بعد از نقل آن مى گويد: «هذا حَديثُ حَسَنُ صَحيحُ»(5)؛ (اين حديث نيكو، صحيح است).
4ـ در «صحيح ابى داود» نيز همين معنى با تفاوت مختصرى آمده است و لحن حديث نشان مى‌دهد كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) آن را در حضور جمعيت فرموده؛ زيرا در آن وارد شده است وقتى پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: «همواره اين دين، نيرومند و عزيز است تا دوازده خليفه...» مردم با صداى بلند تكبير گفتند.(6)
5ـ در «مسند احمد حنبل» نيز در چندين مورد اين حديث ذكر شده است كه بعضى از محققان شماره طرق آن را در اين كتاب به جابر، سى و چهار طريق ذكر كرده اند!(7)
در يك مورد مى خوانيم كه مسروق مى گويد: ما نزد عبدالله بن مسعود نشسته بوديم، و او براى ما قرآن مى خواند، كسى از او سؤال كرد آيا از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) هرگز سؤال كرديد كه چند خليفه بر اين امت حكومت مى كنند؟ عبدالله بن مسعود گفت: از زمانى كه به عراق آمده ام، قبل از تو كسى اين سؤال را از من نكرده است! سپس افزود: آرى ما از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) سؤال كرديم فرمود: «اِثْنى عَشَرَ كَعِدَّةِ نُقَباءِ بَنى اِسْرائيلَ»(8)؛ (دوازده نفر به تعداد نقبا و رؤساى بنى اسرائيل!)
آن چه در بالا نقل كرديم مربوط به معروف ترين و معتبرترين كتب اهل سنت است كه اين حديث از طرق مختلف در آن نقل شده و بعد از اينها در كتاب هاى متعدد ديگرى نيز آمده است كه براى پرهيز از طولانى شدن كلام از بیان آنها خودداری نمودیم و شرح بيشتر را مى توانيد از كتابهاى «احقاق الحق»، «فضائل الخمسة»، «منتخب الاثر» و مانند آنها به دست آوريد.(9)