آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بركات توبه بسيار است كه در آيات و روايات بطور گسترده به آنها اشاره شده است؛ از جمله در آيه 70 سوره فرقان آمده است: «مگر كسانى كه توبه كنند، و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند كه خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مى كند». درحديثى نیز مى خوانيم كه: «خداوند به توبه كنندگان (واقعى) سه فضيلت داده است كه هرگاه يكى از آنها را به جميع اهل آسمانها و زمين بدهد، مايه نجات آنها است».

بركات و منافع توبه بسيار فراوان است كه در آيات و روايات اسلامی بطور گسترده به آنها اشاره شده است؛ از جمله این برکات امور زير است:
محو گناهان: توبه گناهان را محو و نابود مى كند همان گونه كه در ذيل آيه: «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا تُوبُوا اِلَى اللّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً» آمده است: «عَسى رَبُّكُمْ اَنْ يُّكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ»(1)؛ (اميد است [با اين كار] پروردگارتان گناهانتان را بپوشاند).
نازل شدن بركات زمين و آسمان: توبه بركات زمين و آسمان را بر توبه كاران نازل مى كند، چنان كه در آيات 10 و 11 و 12 سوره نوح آمده است: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ اِنَّهُ كانَ غَفّاراً ـ يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً ـ وَ يُمْدِدْكُمْ بِاَمْوال وَ بَنيْنَ وَ يَجْعَلْ لَّكُمْ جَنّات وَ يَجْعَلْ لَكُمْ اَنهاراً» ؛ (به آنها [قوم نوح] گفتم از پروردگار خويش آمرزش بطلبيد كه او بسيار آمرزنده است تا بارانهاى پر بركت آسمان را پى در پى بر شما بفرستد، و اموال و فرزندانتان را فزونى بخشد، و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختيارتان قرار دهد).
تبدیل سیئات به حسنات: توبه نه تنها گناه را مى پوشاند و از بين مى برد، بلكه آن را مبّدل به حسنه مى كند، همان گونه كه در آيه 70 سوره فرقان آمده است كه مى فرمايد: «اِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَاُولئِكَ يُبَدِّلُ اللّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَنات» ؛ (مگر كسانى كه توبه كنند، و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند كه خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مى كند).
پوشاندن آثار گناه: هرگاه توبه كاملاً خالص باشد، خداوند آنچنان آثار گناه را مى پوشاند كه - در حديث آمده - حتّى فرشتگانى را كه مأمور ثبت اعمال او هستند به فراموشى وا مى دارد و به اعضاء پيكر او كه مأمور گواهى بر اعمال وى در قيامتند دستور مى دهد كه گناهان او را، مستور دارند، و به زمين كه گناه بر آن كرده و گواه بر عمل او در قيامت است نيز فرمان مى دهد كه آن را كتمان كند، به گونه اى كه روز قيامت هنگامى كه در صحنه رستاخيز حضور مى يابد، هيچ كس و هيچ چيز برضدّ او گواهى نخواهد داد.
متن حديث چنين است: امام صادق(عليه السلام) فرمود: «اِذا تابَ الْعَبْدُ تَوْبَةً نَصُوحاً اَحَبَّهُ اللّهُ وَ سَتَرَ عَلَيْهِ فى الدُّنيا وَ الاْخِرةِ فَقُلْتُ وَ كَيْفَ يَسْتُرُ عَلَيْهِ؟ قالَ يُنْسى مَلَكَيْهِ ما كَتَبا عَلَيْهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ يُوحى اِلى جَوَارِحِهِ اُكْتُمى عَلَيْهِ ذُنُوبَهُ، وَيُوحى اِلى بِقاع الاَْرِضِ اُكْتُمى ما كانَ يَعْمَلُ عَلَيْكِ مِنَ الذُّنُوبِ فَيَلْقَى اللّهَ حينَ يَلْقاهُ وَلَيْس شَىْءٌ يَشْهَدُ عَلَيْهِ بِشَىْء مِنَ الذُّنُوبِ» .(2)
نجات در قیامت: درحديثى از حضرات معصومین مى خوانيم كه:
«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَى التَّائِبِينَ ثَلَاثَ خِصَالٍ لَوْ أَعْطَى خَصْلَةً مِنْهَا جَمِيعَ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ لَنَجَوْا بِهَا، قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ«إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ»(3)، فَمَنْ أَحَبَّهُ اللَّهُ لَمْ يُعَذِّبْهُ، وَ قَوْلُهُ«اَلَّذينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ يُؤُمِنُوَنَ بِهِ وَ يَسْتَغْفِروُنَ لِلَّذينَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَىْء رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذينَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذابَ الْجَحِيمِ * رَبّنا وَ اَدْخِلْهُمْ جَنّاتِ عَدْن اَلَّتى وَ عَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ واَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيّاتِهِمْ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكيمُ * وَقِهِمُ السَّيِّئاتِ وَ مَنْ تَقِ السَّيِّئاتِ يَوْمَئذ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ ذالِكَ هُوَ الفَوزُ العَظيمُ»(4)، وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ«وَ الَّذِينَ لا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ لا يَزْنُونَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ يَلْقَ أَثاماً يُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَخْلُدْ فِيهِ مُهاناً إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً»(5)»(6).
معصوم(علیه السلام) در این حدیث می فرماید: «خداوند به توبه كنندگان [واقعى] سه فضيلت داده است كه هرگاه يكى از آنها را به جميع اهل آسمانها و زمين بدهد، مايه نجات آنها است، ...».
این سه خصلت، مضمون سخنان خداوند است که در ضمن یکی از آنها خداوند می فرماید: «خداوند توبه كاران و پاكيزگان را دوست دارد»؛ معصوم(علیه السلام) در ادامه می فرماید: « خداوند هركس را دوست بدارد، عذابش نخواهد كرد».
مضمون سخن بعدی(آیات شریفه 7- 9 سوره مؤمن)، این است که توبه كار حقيقى چنان مورد عنايت و محبّت پروردگار قرار مى گيرد كه حاملان عرش الهى براى او استغفار مى كنند، و تقاضاى ورود او و خانواده اش را در بهشت برين و جنّات عدن مى نمايند.
مضمون سخن سوم (آیه 68 سوره فرقان)، نیز این است که سیئات توبه کاران در قیامت به حسنات تبدیل خواهد شد. (7)