آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اهل کتاب، به خصوص یهود به شفاعت مطلق و بى قید در مورد شفاعت شوندگان اعتقاد داشتند و مى گفتند در قیامت، مطیع و گنهکار، به شفاعت پیامبران و اولیاء به بهشت مى روند. این عقیده از باورهاى نادرستى همچون: ملّت برگزیده دانستن خود یا اعتقاد به عذاب محدود و چند روزه و... ناشی شده بود. با بررسى روایات شیعه و سنی درباره شفاعت، روشن مى شود که یکى از مفاهیم اصیل در قرآن و روایات، شفاعتِ محدود و مأذون است.

اهل کتاب، به خصوص یهود به شفاعت مطلق و بى قید در مورد شفاعت شوندگان اعتقاد داشتند و مى گفتند در قیامت، مطیع و گنهکار، به شفاعت پیامبران و اولیا به بهشت مى روند. این عقیده به خاطر باورهاى نادرستى بود که میانشان رایج بود. از جمله:
1. خود را ملّت برگزیده مى دانستند، آنگونه که قرآن از قول آنان نقل مى کند:
«وَ قالَتِ الْیَهُودُ وَ النَّصارى نَحْنُ أَبْناءُ اللهِ وَ أَحِبّاؤُهُ»(1)، (یهود و نصارى مى گفتند: ما فرزندان خدا و دوستان اوییم.)
2. معتقد بودند تنها چند روز محدود عذاب خواهند شد:
«وَ قالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النّارُ إِلاّ أَیّاماً مَعْدُودَةً»(2)، (ما را آتش لمس نمى کند، مگر روزهایى چند.)
و عقاید دیگرى که زمینه اعتقاد به شفاعت آزاد بى قید و شرط شده بود، بویژه نسبت به شفاعت شوندگان. با اینکه قرآن شفاعت در حق کسى را که ارتباط ایمانى با خدا ندارد و به او یا به یکتایى خدا یا به قیامت عقیده ندارد و در زمین فساد مى کند و به بندگان خدا ظلم مى نماید، یا ارتباط معنوى با شفیعان را گسسته است، نفى مى کند. چنین کسانى هیچ بهره اى از شفاعت نمى برند. خداوند مى فرماید:
1. «نَسُوا اللهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ»(3)؛ (خدا را فراموش کردند، خدا هم آنان را از یاد خودشان برد.)
2. «قالَ کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسِیتَها وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسى»(4)؛ (گفت: اینگونه آیات ما براى تو آمد و تو آن ها را فراموش کردى، امروز هم تو فراموش مى شوى.)
3. «فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا»(5)؛ (امروز هم ما آنان را از یاد مى بریم همانگونه که آنان دیدار امروزشان را فراموش کردند.)
در برخى آیات به بعضى از آنان که اذن شفاعت دارند اشاره شده است که تنها یک آیه مى آوریم:
«وَ کَمْ مِنْ مَلَک فِی السَّماواتِ لا تُغْنِی شَفاعَتُهُمْ شَیْئاً إِلاّ مِنْ بَعْدِ أَنْ یَأْذَنَ اللهُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَرْضى»(6)؛ (چه بسا فرشتگانى در آسمان هاکه شفاعت آنان به هیچ کارى نمى آید، مگر پس از آنکه خداوند به هرکس بخواهد و بپسندد، اجازه دهد.)
با بررسى روایات شیعه و اهل سنت درباره شفاعت، روشن مى شود که یکى از مفاهیم اصیل در قرآن و روایات، شفاعتِ محدود و مأذون است.(7)