آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

شفاعت خواهى از اولیاء خدا با شفاعت خواهى از بتها یکی نیست؛ زیرا اوّلاً: مشرکین بتها را عبادت مى کردند و شرک در عبادت داشتند. ثانیاً: علاوه بر شرک در عبادت شرک در ربوبیّت و مدبّریت هم داشتند و بتها را همه کاره و مستقل می دانستند. ولی در شفاعت خواهى: پیغمبر را انسان و مخلوقى از مخلوقات خدا مى داند و فقط مى گوید چون خداوند به او اذن شفاعت داده است من از او مى خواهم که مرا شفاعت کند.

شرک آنان به این علت نبوده که مى گفتند: «اینها شافعین ما هستند» بلکه شرکشان در این بوده که بتها را مى پرستیدند. دو آیه اى هم که در سئوال مطرح شده (1)(2)صریحاً به این مطلب دلالت دارد. اگر پرستش و عبادت در کار نباشد و انسان، شفیع را نپرستد و قائل باشد که شفیع با صرف نظر از ارتباطش با خدا نفع و ضررى نمى رساند و بلکه نفع و ضرر خودش هم در دست خودش نیست، ولى در عین حال موجودى است کامل، و انسانى است والا که مقرّب درگاه الهى است، مثلاً نبى مرسل است، این شرک نخواهد بود و اصلاً ربطى به عمل مشرکان ندارد و با کار آنان قابل مقایسه نیست، زیرا آنان شفیع را خدا و اله مى دانستند؛ گاهى شخصى بت را سجده مى کند و مى گوید این اله و خداى من است یا طبق آیه مبارکه «والذین اتخذوا من دونه اولیاء...» او را ولى خودش قرار مى دهد، او را عبادت می کند و برایش ذبح می کند و نامش را هنگام ذبح بر زبان جارى می سازد، برایش نماز و حج به جا مى آورد و همه کارها را براى او انجام مى دهد و مى گوید: شفیع من، این بت است؛ این شخص قطعاً مشرک است و شرک در عبادت دارد این را مقایسه کنید با کسى که پیغمبر را انسان و مخلوقى از مخلوقات خدا مى داند و فقط مى گوید چون خداوند به او اذن شفاعت داده است من از او مى خواهم که مرا شفاعت کند. آیا این دو با هم مساوى اند؟ در ضمن مشرکان معتقد به ارباب متعدد بوده اند و ظاهراً براى هر نوعى از انواع، رب و مدّبرى قائل بوده؛ مى گفتند: رب النوع انسانى مثلاً یک ملک است؛ هر چیزى رب النوعى دارد، ولى ما آن روح یا ملکه یا جن را نمى بینیم و دستمان به او نمى رسد و لذا براى هر یک از آن ارواح، ملائکه و اجنه صورتى مى ساختند و تمثالى برپا مى کردند که نشانه او باشد. برخى از مشرکان هم می گفتند: ملائکه دختران خدایند آن هم نه دختر هیچ کاره بلکه دخترانى همه کاره که مدبّر امورند و خداوند کارهه را به آنان تفویض کرده؛ قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده است.(3) پس اوّلاً: مشرکین بتها را عبادت مى کردند و شرک در عبادت داشتند. ثانیاً: علاوه بر شرک در عبادت شرک در ربوبیّت و مدبّریت هم داشتند.(4)