آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

 از مهمترین عوامل پیدایش و گسترش بدعت در جامعه هواپرستى و شهرت طلبى است  که روایات مختلفی به این مطلب اشاره دارد.

پیدایش و گسترش بدعت در جامعه، عواملى دارد که مهم ترین آنها هواپرستى است. بررسى تاریخچه مدعیان دروغین پیامبرى ثابت مى کند که هواى نفس و شهرت طلبى نقش مهمّى در پیدایش این تفکر در سطح حیات داشته است و بدعت گذار هر چند مدعى نبوت نیست، لیکن کار او شعبه اى از ادعاى نبوت است. در روایات هم اشارات و تصریحاتى به این نکته دیده مى شود.
امیرمؤمنان(علیه السلام) در خطبه اى خطاب به مردم فرمود:
«اى مردم! آغاز پیدایش فتنه ها، هواى نفسى است که پیروى مى شود و احکامى است که بدعت گذارى مى گردد و در آن با قرآن مخالفت مى شود، کسانى هم در آن مورد از بدعت گذاران حمایت مى کنند...».(1)
شهرت طلبى در زندگى انسان نقش مهمى دارد، اگر این غریزه سر بر آورد، انسان را به ادعاى مقام ها و منصب هاى ویژه پیامبران وا مى دارد. شاید برخى از مذاهب رایج در میان مسلمانان در قرن هاى نخستین از همین غریزه سرچشمه گرفته باشد.
به نقل ابن ابى الحدید، امیرمؤمنان(علیه السلام) بر کشته هاى خوارج گذر کرد و فرمود:
«بدا به حال شما! آنان که فریبتان دادند به شما زیان رساندند.»
پرسیدند: چه کسانى آنان را فریفتند؟ فرمود:
«شیطانِ گمراه گر و نفس اماره آنان را با آرزوها فریب دادند و میدان گناهان را به رویشان گشودند و به آنان وعده غلبه دادند ولى در آتش افکندند.»(2)
آرى، برترى طلبى نسبت به زیردستان، تعصّب ناپسند و تسلیم بودن نسبت به غیرمعصوم، عوامل سه گانه مهم در پیدایش و گسترش بدعت و امور غیر دینى اند.(3)(4)