آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

عده زیادى از سلفى ها بسیارى از امور را تنها به این دلیل که در زمان صحابه و تابعین نبوده است، بدعت مى شمارند. ولی باید گفت معیار در تشخیص بدعت از سنت، رجوع به ثقلین است. بنابراین اگر چیزى از قرآن و سنت دلیل دارد که جزء دین است بدعت نیست، و گذشتگان هم مأمور بودند که از ثقلین پیروى کنند؛ پس موافقت و مخالفت آنان ملاک حق و باطل نیست.

عده زیادى از وابستگان به سلفى ها بسیارى از امور را تنها به این دلیل که در زمان صحابه و تابعین نبوده است، بدعت مى شمارند. مثلاً ابن تیمیه، جشن گرفتن به مناسبت میلاد پیامبر(صلى الله علیه وآله) را بدعت مى داند، به این دلیل که پیشینیان آن را انجام نداده اند، با آنکه مقتضى بوده و مانعى هم در کار نبوده است و اگر این کار، خیر محض یا پسندیده بود، گذشتگان از ما شایسته تر بودند که انجام دهند، چون آنان رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را بیشتر دوست داشتند و از ما بیشتر او را تعظیم مى کردند و بر انجام کار نیک، حریص تر بودند.(1)
و در باره برخاستن به احترام قرآن و بوسیدن آن مى گوید: ما در این باره چیزى که از گذشتگان نقل شده باشد نمى دانیم!(2)
باید گفت: معیار در تشخیص بدعت از سنت، رجوع به «ثقلین» است، چه آن را به قرآن و عترت تفسیر کنیم، آن گونه که بیشتر چنین گفته اند، و چه آن را قرآن و سنت بدانیم، به روایت امام مالک در موطّأ با سند مرسل.(3) پس اگر چیزى از قرآن و سنت دلالت مى کرد که آن جزء دین است، بدعت نیست، وگرنه، پخش و اشاعه آن در میان مسلمانان به این عنوان که جزئى از شریعت است، بدعت است.
گذشتگان نیز مثل دیگران مأمور بودند که از ثقلین (قرآن و عترت، یا قرآن و سنت) پیروى کنند. پس موافقت و مخالفت آنان ملاک حق و باطل نیست و هر که در گذشته بوده، صالح نبوده است. در میان پیشینیان، صالح و فاسد و عادل و ظالم بوده است، هم چنان که همه افراد بعدى هم فاسد نبوده اند، بلکه در میان آنان هم خوب و بد بوده است.(4)
پس روشن مى گردد که جشن براى میلاد پیامبر(صلى الله علیه وآله) یا برخاستن براى قرآن و بوسیدن آن اگر از سوى یک مسلمان به این عنوان انجام گیرد که جزء دین است، این ها بدعت نیست، چون این گونه گرامى داشت براى پیامبر خدا یا قرآن، گر چه در شریعت اسلامى وارد نشده، ولى در اصول کلىِ دعوت کننده به تکریم و احترام پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى گنجد. قرآن مى فرماید:
«آنان که به پیامبر ایمان آوردند و او را حمایت و یارى و احترام کردند و به نورى که همراه او نازل شده ایمان آوردند، آنان رستگارند.»(5)
در این آیه، خداوند متعال مؤمنان را با سه صفت توصیف مى کند:
ایمان به پیامبر، احترام و تعظیم پیامبر، یارى او.
خداوند خطاب به پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ»؛(6) تو را بلند آوازه کردیم. روشن است که جشن گرفتن براى آن حضرت، بلند آوازه ساختن اوست که خدا از آن خبر داده است. دوستى پیامبر و خاندان او، دعوتِ قرآن و سنت است، جشن گرفتن براى او، اظهار آن محبت است. برخاستن به احترام قرآن و بوسیدن آن نیز همین گونه است، به تعبیر قرآن، کتاب هاى آسمانى در نوشته هایى ارجمند و به دست سفیرانى والامقام و فرمان بردار و نیکوکار است «صُحُف مُکَرَّمَة...».(7) احترام به کتاب خدا احترام به پیامبران و فرستادگان و فرشتگان و اوامر اوست. از این رو در کتاب هاى فقهى احکام ویژه اى در مورد قرآن است که مسلمانان را به نگهدارى آن و پرهیز از بى احترامى نسبت به آن فرا مى خواند. (8)