آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعد از جنگ نهروان، شش قیام پراکنده علیه امام علی(ع) به راه افتاد، که امام همه آنان را سرکوب کرد. سرکرده این قیامها عبارتند از: 1- اشرس بن عوف شيبانى همراه با دويست تن. 2- هلال بن عُلّفه از قبيله تَيْم الرّباب، به همراه برادرش مُجالد. 3- اَشهب بن بِشْر همراه با يكصد و هشتاد تن. 4- سعيد بن قفل تيمى همراه با دویست تن . 5- ابو مريم سعدى تميمى. 6- خرّيت بن راشد.

بنا به نقل کتب تاریخی بعد از جنگ نهروان،(1) شش قیام پراکنده علیه امام علی(عليه السلام) به راه افتاد. که در اینجا به آن اشاره می کنیم:
قیام اول به سر کردگی اشرس بن عوف شيبانى بود که با دويست تن به مخالفت على(عليه السلام) برخواستند و مردم را بر ضد امام تحریک می کرد و آن گاه به شهر انبار،(2) پناهنده شدند. امیرالمومنین على(عليه السلام)، ابرش بن حسّان را با سيصد تن به سوى آنان فرستاد که یاران امام در ربيع ثانى سال 38 هجرى آنان را به هلاکت رساندند.
قیام دوم را هلال بن عُلّفه از قبيله تَيْم الرّباب، به همراه برادرش مُجالد، به راه انداخت.
امام على(عليه السلام)، معقل بن قيس رياحى را به جانبشان روانه ساخت و معقل، او و يارانش را که بيش از دويست تن بودند به قتل رساند. و این قیام در جمادى اوّل سال 38هجرى رخ داد.
قیلم سوم در جمادى ثانى سال 38 هجرى، به سرکردگی اَشهب بن بِشْر (و گفته شده: اشعث بن بشر) از قبيله بُجَليه، با يكصد و هشتاد تن شکل گرفت.
امام على(عليه السلام)، نیز جارية بن قُدامه سعدى - و گفته شده: حُجْر بن عَدى - را به سوى ايشان روانه كرد. آن گاه اشهب به جانب آنان یورش برد و در جَرجَرايا از منطقه جوخا به نبرد پرداختند و سر انجام اشهب و يارانش از پاى درآمدند.
قیام چهارم شورش سعيد بن قفل تيمى، از قبيله تيم الله بن ثعلبه، در ماه رجب سال 38 هجرى، همراه دويست مرد در بندنيجين،(3) به راه افتاد.
امام علی(عليه السلام) سعد بن مسعود را به جانب ايشان روانه ساخت که سعد هلاكشان ساخت.
قیام پنجم خروج ابو مريم سعدى تميمى که همراه چهارصد تن، از عجم و گفته شده كه همراه وى جز شش تن عرب نبودند كه او، خود، يكى از ايشان بود، گرد آمدند. سپس حركت كردند تا به پنج فرسنگى كوفه رسيد.
چون خبر به امام على(عليه السلام) رسید سفيرى نزد وى فرستاد و او را به بيعت فرا خواند؛ ولی ابو مريم نپذيرفت و گفت: ميان ما، جز جنگ نيست.
آن گاه، امام على(عليه السلام)، شُرَيح بن هانى را با هفتصد تن به سوى آنان فرستاد. آنان بر شُرَيح و يارانش هجوم آوردند و آنان را از هم گسيختند.
سپس على(عليه السلام)، جارية بن قُدامه سعدى را فرستاد. جاريه هم آنان را به فرمانبردارى از على (عليه السلام) فرا خواند و از كشته شدن بيمشان داد؛ امّا اجابت نكردند. على(عليه السلام) خود حركت كرد و پيشاپيش، آنان قرار گرفت و دعوتشان كرد؛ امّا ايشان از او و يارانش سرپيچيدند. امام علی (عليه السلام) به همراه يارانش آنها را كشتند و از آنان جز پنجاه تن زنده نماندند كه امان خواستند و على(عليه السلام) امانشان داد.
قتل آن گروه از خوارج در ماه رمضان سال 38 هجرى رخ داد.
قیام ششم شورش خرّيت بن راشد(4) بود. که به مخالفت با على(عليه السلام) برخاست. او شمارى از مردم عرب و مسيحيانِ جزيه پرداز، را دور خود جمع کرد. آن گاه به مردم عرب فرمان داد كه ديگر زكات نپردازند و از مسيحيان خواست كه جزيه ندهند. در این ميان، مسيحيانى که تازه به اسلام گرويده بودند چون اين اختلاف را ديدند، مرتد گشتند و به يارى خرّيت برآمدند.
امام على(عليه السلام) سپاهى به فرماندهى معقل بن قيس و زياد بن خصفه، به سوى وى روان كرد. آن گاه زياد بن خصفه، پرچمِ اَمان برافراشت و منادى را فرمان داد كه ندا در دهد: «هر كه زير اين پرچم آيد، در امان است» . بسيارى از ياران خِرّيت بدان سوى پيوستند و خِرّيت، شكست خورد و كشته شد. (5).(6)