آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اگرچه شیعه علاقه ای ویژه به این عید دارد اما دیگر فرقه ها نیز آن را عید می دانند. نویسندگان و علمای بسیاری در آثار خود به عید بودن و اتفاقات این روز شهادت داده اند. یکی از دلایل عید بودن این روز تبریک گفتن آن از سوی ابوبکر و عمر و زنان و صحابه به حضرت علی است. همچنین نزول آيه اکمال در اين روز كه بر اكمال دين و اتمام نعمت و خشنودي پروردگار از آنچه واقع شده تصريح دارد، براي گرامی داشتن اين روز كافی است و حتی طبق روایات تاریخی، خلیفه دوم در مواجهه با اهل کتاب این روز را عید دانسته.

این عید اختصاص به شیعیان ندارد، گر چه آنان به این عید علاقه ویژه اى دارند، بلکه دیگر فرقه هاى مسلمان نیز با آنان در عید دانستن این روز شریکند.
ابو ریحان بیرونى در کتاب «الآثار الباقیة عن القرون الخالیة»(1) آن را از أعیاد اهل اسلام برشمرده است.
و ابن طلحه شافعى در کتاب «مطالب السؤول»(2) مى نویسد: امیر المؤمنین(علیه السلام) در شعر خود از روز غدیر خم یاد کرده و این روز، روز عید و گردهمایى گردیده است؛ زیرا در این روز پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) امیر مؤمنان(علیه السلام) را به این جایگاه بلند اختصاص داده و او را بدان مشرّف ساخته است، نه دیگران را.
و نیز مى گوید: معنایى که براى واژه «مولى» درباره رسول خدا(صلى الله علیه وآله) اثباتش ممکن باشد، همان معنا را رسول خدا(صلى الله علیه وآله) براى على(علیه السلام) قرار داده و این، مقامى بس والا و منزلتى بلند و مرتبتى بالاست که تنها به او نه غیر او اختصاص داده است؛ از این رو، آن روز، عید و موسم شادمانى دوستداران على(علیه السلام) گردیده است(3).
و از چندین جاى کتاب «وفیات»(4) ابن خلّکان بر مى آید که بر نام گذارى این روز به عنوان عید میان مسلمانان اتّفاق نظر وجود دارد.
و مسعودى پس از ذکر حدیث غدیر مى گوید: اولاد على(علیه السلام) و شیعیان او این روز را بزرگ مى دارند(5).
و نیز ثعالبى در «ثمار القلوب»(6) پس از شمردن شب غدیر از شب هاى بزرگ و مشهورِ نزد امّت اسلام، مى گوید:
شب غدیر شبى است که در فرداى آن، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در غدیر خم بر بالاى پالان شتران خطبه خواند و در خطبه خویش فرمود: «من کنت مولاه فعلىّ مولاه، أللّهمّ والِ من والاه، و عاد من عاداه، و انصر من نصره، و اخذل من خذله»؛ از این رو شیعیان این شب را بزرگ داشته و در آن به عبادت مى پردازند.
و یکى از دلیل هاى عید بودنِ غدیر آن است که شیخین (ابوبکر و عمر) و زنان پیامبر و دیگر صحابه به دستور پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن را به امیر مؤمنان على(علیه السلام) تبریک گفتند، و تبریک گفتن از ویژگی هاى أعیاد و شادى ها است.
ضمن اينكه نزول آيه كريمه در اين روز كه بر اكمال دين و اتمام نعمت و خشنودي پروردگار از آنچه واقع شده تصريح دارد، براي گرامي داشتن اين روز كافي است؛ و بر همين مبنى، طارق بن شهاب از علماي اهل كتاب، هنگامى كه در مجلس عمر بن خطاب حضور داشت، گفت: اگر اين آيه(7) درباره ما نازل شده بود ما اين روز را عيد مي گرفتيم‏(8)، و اين سخن او را احدى از حاضرين در آن مجلس انكار نكرد و حتى از عمر كيفيتى مشهود گشت كه نشان از تصديق سخن او بود.
 تمام اين امور كه بدان اشاره شد اين روز را تا حدّى جلال و بزرگى و رفعت و بلندى بخشيد كه صاحب رسالت خاتميه(صلى اللّه عليه و آله) و بعد از او پيشوايان طريق هدايت (ائمه (سلام اللّه عليهم)) و پيروان آنها از اهل ايمان را غرق در شادمانى ساخت، و اينست آنچه از عيد گرفتن مقصود ما است و به همين معنى پيغمبر(صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) اشعار فرموده، بنا به روايتى كه فرات بن ابراهيم كوفى (در قرن سوم) از محمّد بن ظهير، از عبد اللّه بن فضل‏ هاشمى از امام صادق(عليه السّلام) از پدر و اجداد گراميش از رسول خدا(صلى اللّه عليه و آله) روايت نموده كه نبىّ اكرم(صلى اللّه عليه و آله) فرمود: روز غدير خم برترين عيدهاى امّت من است و اين همان روزيست كه خداى تعالى مرا امر فرمود كه برادرم على بن ابى طالب(عليه السّلام) را به عنوان نشانه براى امّت منصوب دارم تا بسبب انوار وجود او بعد از من راهنمائى شوند، و اين همان روزيست كه خداوند در آن دين را كامل فرمود و نعمت خود را بر امّت من در آن تمام نمود و دين اسلام را براى آنها دين پسنديده اعلام فرمود.
[لذا همه مسلمانان وظيفه دارند به تبعيت از پيامبر(صلى اللّه عليه و آله) و صحابه، اين روز را به خاطر ولايت امير المؤمنين(عليه السلام) گرامي بدارند].(9)