آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اجماع اهل سنّت بر این است که سلطان با فسق، از خلافت عزل نمى شود. این اجماع از امثال امام نووی، قاضی عیاض و قاضی ابوبکر باقلانی نقل شده است. مستمسک آنها در چنین اعتقادی روایاتی از پیامبر و صحابه است که در آنها اطاعت از حاکمان فاسق لازم شمرده شده است. امام نووى مى گوید: «اهل سنّت اجماع نموده اند که سلطان و خلیفه، با فسق از خلافت عزل نمى شود...». قاضى عیاض مى گوید: «جماهیر اهل سنّت از فقیهان، محدّثان و متکلمان معتقدند که سلطان، با فسق، ظلم و تعطیل حقوق از خلافت عزل نمى شود».

یکى از مسائل مورد اختلاف بین اهل سنّت و شیعه امامیه، اطاعت از امام و حاکم فاسق و ظالم است؛ اجماع اهل سنّت بر این است که سلطان با فسق، از خلافت عزل نمى شود.
در اینجا به نمونه هایى از نظرات آنها اشاره مى کنیم:
1 ـ «امام نووى» مى گوید: «اهل سنّت اجماع نموده اند که سلطان و خلیفه، با فسق از خلافت عزل نمى شود....»(1)
2 ـ «قاضى عیاض» مى گوید: «جماهیر اهل سنّت از فقیهان، محدّثان و متکلمان معتقدند که سلطان، با فسق، ظلم و تعطیل حقوق از خلافت عزل نمى شود.»(2)
3 ـ «قاضى ابوبکر باقلانى» نیز مى نویسد: «جمهور اصحاب حدیث معتقدند، امام با فسق، ظلم، غصب اموال و زدن سیلى به صورت ها و متعرض جان هاى محترم شدن و تضییع حقوق و تعطیل حدود، از امامت خلع نمى شود و خروج بر او هم جایز نیست، بلکه تنها وظیفه مردم آن است که او را موعظه کرده و از عواقب کارهایش بر حذر دارند. و در آنچه از معاصى که مردم را به آن ها دعوت نموده، نباید عمل کرد».
این افراد در این مسئله به روایات فراوانى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) و صحابه، در وجوب اطاعت از امام و خلیفه، هر چند ظالم و ستمگر باشد و اموال مردم را به زور از آنان بستاند، تمسّک کرده اند؛ زیرا مى گویند پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «گوش فرا دهید و اطاعت نمایید از حاکمان ولو بنده اى بینى بریده یا حبشى باشد. و به هر شخص نیکوکار و فاسقى در نماز اقتدا نمایید.» و نیز فرمود: «از حاکمان خود اطاعت کنید اگرچه مالتان را به غارت برده و کمر شما را بشکنند.»(3).(4)