آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این ادعا را که رسول خدا هنگام وفات، سرش در دامن عایشه بود، غیر از خود عایشه دیگرى نقل نکرده است. اما این که آن حضرت به هنگام وفات به سینه على تکیه داده بود، از على، ابن عباس، ام سلمه، عبداللّه بن عمرو، شبعى، على بن الحسین، و سایر ائمه اهل بیت(ع) نقل شده است. لذا این سخن از نظر سند رجحانش بیشتر و به مقام رسول خدا(ص) لایق تر است.

این مدّعا که پیامبر از جهان رفت، در حالى که به سینه عایشه تکیه داده بود با اخبار صحیح و متواترى که از طریق عترت پاک نقل شده است، معارض است. و اما از طریق غیر عترت، روایاتى وارد شده که این ادّعا را ردّ مى کند:

1. ابن سعد(1) از علی (علیه السلام) نقل مى کند که پیامبر هنگام بیماریش فرمود: برادرم را بخوانید تا پیش من آید. پیش او آمدم، آنگاه به من فرمود: به من نزدیک شو. نزدیک شدم، آن حضرت به من تکیه کرد، تکیه اش به من بود و با من سخن مى گفت، حتى مقدارى از آب دهانش روى من ریخت، سپس رحلت فرمود.

2. ابونعیم در حلیة الاولیاء، ابواحمد فرضى در نسخه خود، و عده اى از اصحاب سنن، از على نقل کرده اند که پیامبر(صلى الله علیه وآله) ـ هنگام مرگ ـ هزار باب علم به من تعلیم فرمود که از هر باب، هزار باب دیگر گشوده مى شد.(2)هرگاه درباره این شئون (جریان زمان مرگ پیامبر) از عمر بن خطاب پرسیده مى شد، مى گفت: از على بپرسید که او این کار را عهده دار بود.

3. از جابر بن عبداللّه انصارى چنین نقل شده است: کعب الاحبار از عمر پرسید: آخرین سخنى که پیامبر گفت چه بود؟ عمر پاسخ داد: از على(علیه السلام) بپرسید. کعب از على پرسید و آن حضرت پاسخ داد: پیامبر(صلى الله علیه وآله) را به سینه ام تکیه دادم، سرش را روى شانه ام گذارد و فرمود: «الصَّلاة الصَّلاة»؛ ( نماز، نماز). کعب گفت: درست است آخرین سفارش پیامبران همین است. آنها به همین مأمورند و به خاطر همین مبعوث شده اند. کعب پرسید: چه کسى او را غسل داد؟ عمر گفت: از على(علیه السلام) بپرس. کعب پرسید. على(علیه السلام) پاسخ داد: من غسلش دادم.(3)

4. از ابن عباس پرسیده شد: آیا شما دیدید که رسول خدا به هنگام وفات، سرش در دامن چه کسى بود؟ پاسخ داد: بلى، به سینه على تکیه داده بود. به او گفته شد: عروه از عایشه نقل کرده است که پیامبر بین دست و سینه او وفات یافت. ابن عباس آن را انکار کرد و گفت: آیا عقلت باور مى کند؟ سوگند به خدا، رسول خدا در حالى که به على(علیه السلام) تکیه داده بود وفات یافت و هم او بود که او را غسل داد.(4)

5. و نیز ابن سعد(5) على بن الحسین زین العابدین(علیه السلام) نقل کرده که: «سر رسول خدا در دامن على بود که از دنیا رحلت کرد».

6. طبق حدیث صحیحى که نقل شده است، ام سلمه مى گوید: به آن کسى که معتقدم سوگند، على(علیه السلام) از همه کس به رسول خدا نزدیک تر بود. یک روز صبح از آن حضرت عیادت کردیم، مرتب مى پرسید: على آمد؟ على آمد؟ فاطمه(علیها السلام) عرض کرد: گویا شما او را براى انجام کارى فرستاده اید. ام سلمه مى گوید: بعداً على آمد، ما فکر کردیم که پیامبر(صلى الله علیه وآله) با او کار خصوصى دارد، از خانه بیرون رفتیم، ولى من از همه کس به در خانه نزدیک تر بودم، دیدم با او مرتباً در گوشى حرف مى زند، پیامبر(صلى الله علیه وآله) در همان روز وفات یافت.بنابراین على(علیه السلام) نزدیک ترین کس در سفارش ها و وصایا به پیامبر بود.(6)

7. از عبیداللّه بن عمرو نقل شده است : پیامبر در بیماریش فرمود: «برادرم را بخوانید. ابوبکر آمد، از او روى گردانید و باز فرمود: برادرم را بخوانید. عثمان آمد، از او نیز اعراض کرد. على را خواستند، وى را به زیر پارچه اى که بر او بود خواست و در آغوش گرفت. پس آن گاه که على(علیه السلام) خارج شد، از او پرسیده شد: پیامبر به تو چه فرمود، گفت: «عَلَّمَنِى أَلْفَ باب کُلُ باب یَفْتَحُ لَهُ أَلْفُ باب»؛ (هزار باب (علم) به من تعلیم داد که از هر کدام، هزار باب گشوده مى شود.) (7)

این ادعا را که رسول خدا هنگام وفات، سرش در دامن عایشه بود، غیر از خود عایشه دیگرى نقل نکرده است. اما این که آن حضرت به هنگام وفات به سینه على تکیه داده بود، از على، ابن عباس، ام سلمه، عبداللّه بن عمرو، شبعى، على بن الحسین، و سایر ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده است. لذا این سخن از نظر سند رجحانش بیشتر و به مقام رسول خدا(صلى الله علیه وآله) لایق تر است.(8)