آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کتاب های قانونی ثانوی، کتابهای موجود در نسخه یونانی عهد عتیق است که در نسخه عبری آن وجود ندارد. و با اینکه در کتاب مقدس کاتولیکها و ارتودکسها وجود دارد، اما یهودیان و بیشتر فرقه های پروتستان آنها را قبول ندارند. حکمت موضوع بیشتر این کتابها است، که عبارتند از: 1- سفر اول مکابیان. 2- سفر دوم مکابیان. 3- کتاب توبیت. 4- کتاب حکمت سلیمان که کتابی اخلاقی است. 5-  کتاب یشوع بن سیراخ که مطالبش اخلاقی است. 6- کتاب یهودیت. 7- کتاب باروخ.

 این کتابها در کتاب مقدس کاتولیک و ارتودکس وجود دارد، ولی یهودیان و بیشتر فرقه های پروتستان آنها را قبول ندارند. بیشتر این کتابها از حکمت سخن می گویند.
سفر اول مکابیان در بردارنده ی مطالب تاریخی مربوط به زمان سلطنت آنتیوخوس، ملقّب به اپیفانوس، پادشاه شام است که پایتختش انطاکیه و از سلسله ی سلوکیان بود. وی در سال 169 قبل از میلاد به بلاد یهودیه یورش برد، اورشلیم را فتح و مصیبتی عظیم بر ساکنان آن شهر تحمیل کرد. در این زمان کاهنی به نام متّاتیاس به دفاع از دین یهود اقدام کرد و به همراهی فرزندانش نهضت مقاومتی تشکیل داد و پس از مرگ وی فرزندش یهودا ملقب به مکابی (چکش) راه وی را ادامه داد و سلسله ی مکابیان را در یهودیه بنا بنهاد. برادرش یوناتان و سپس برادر دیگرش، شمعون اکبر رهبری این مقاومت را بر عهده گرفتند. سفر اول مکابیان به توضیح مطالب فوق پرداخته است.
سفر دوم مکابیان ابتدا محتوی دو رساله است که اولی را یهود ساکن در یهودیه به یهودیان مصر و دومی را یهودا (مکابی) به والی یهودیان مصر نوشته اند. و پس از این دو رساله ذکر مناقب یهودای مکابی آمده است. معلوم نیست مؤلف این دو کتاب چه کسانی اند، اما به هر حال در اواخر قرن دوم قبل از میلاد مسیح و یا در اوایل قرن اول قبل از میلاد نگارش یافته اند. هدف نویسنده ی این کتاب دفاع از شریعت و معبد و مبارزه با هجوم فرهنگ هلنیستی است.
در کتاب توبیت با سرگذشت جالب شخصی به همین نام آشنا می شویم. او که در زمان سلطنت شلما ناصر، پادشاه آشور، به اسارت رفت و سرکردگی قوم اسیر را بر عهده گرفت، نشان داد که در زمان اسارت هم دقیقا به حفظ شریعت الهی پایبند است. داستان زندگانی او و ازدواج شگفت انگیز این شخص با دختری به نام ساره از اسباط جنوبی که در اکباتان (همدان) به اسارت به سر می برد، تا نزدیک شدن مرگ و توصیه های او به فرزندش در این کتاب آمده است. وقایع این کتاب مربوط به قرن هشتم قبل از میلاد است. محققان زمان تألیف این کتاب را قرن دوم قبل از میلاد می دانند که در سرزمین فلسطین و احتمالاً به زبان آرامی نوشته شده است.
کتاب حکمت سلیمان کتابی است اخلاقی در موضوعاتی همچون لزوم تبعیت از حکمت و عدل، نهی رذایل اخلاقی، سعادت پرهیزکاران و سوء عاقبت منافقان، نفی بت پرستی و یادآوری عنایت الهی در نجات بنی اسرائیل. برخی این کتاب را از تألیفات سلیمان بن داوود (علیه السلام) می دانند اما دلایلی این ادعا را مردود می سازد. به نظر می رسد این کتاب در فاصله ی قرن دوم قبل از میلاد، یعنی در زمان آنتیخوس اپیفانوس تا قرن اول میلادی نگارش یافته باشد. در این کتاب که به زبان یونانی نوشته شده است، به جای مفهوم یهودی رستاخیز مردگان، مفهوم افلاطونی جاودانگی روح مطرح شده است.
مؤلف کتاب یشوع بن سیراخ شخصی به همین نام از فرقه ی فریسیان است که در نیمه دوم قرن سوم قبل از میلاد می زیسته و این کتاب را به زبان عبری نگاشته است اما نسخه ی عبری در درست یهودیان مفقود شده و هم اکنون نسخه های یونانی، سریانی و لاتینی آن موجود است و نسخه ی سریانی در غالب مطالب با دو نسخه ی دیگر متفاوت است. نسخه ی لاتینی از متن یونانی ترجمه شده؛ اما به نظر می رسد که نسخه ی سریانی از اصل عبرانی ترجمه شده باشد. در این کتاب مطالب اخلاقی مربوط به اهمیت حکمت و خوف از خداوند، توصیه به تقوی و صدق و تواضع و نهی از حسادت، حماقت، معاشرت با متکبران و زنان و نحوه ی ارتباط با اولاد بیان شده است. به نظر می رسد این کتاب در دفاع از اندیشه های سنتی یهودی آن زمان و به تصویر کشیدن اندیشه ی یونانی نوشته شده باشد. اهمیت این کتاب در ارائه ویژگی های جامعه ی یهودی آن زمان و به تصویر کشیدن وضعیت نظام طبقاتی و فرهنگ آن جامعه است.
کتاب یهودیت از نام زنی از ساکنان سرزمین یهودیه به همین نام اخذ شده است. هنگامی که فرمانده ی لشکر بخت نصّر (پادشاه نینوی) به این سرزمین رسید، خوف به اهالی شهر مستولی شد. خداوند، یهودیه را که زنی عبادت کار بود برانگیخت تا موجب نجات مردم شود. این زن به حیله ای متوسل شد، با لباس فاخر و مبدل به فرمانده لشکر دشمن رسید و او را فریفته ی خود ساخت؛ سپس مایعی به وی داد تا غرق در خواب شود و پس از آن سر از بدنش جدا کرد و نزد بنی اسرائیل بازگشت. آشوریان وحشت زده شدند و یهودیان نجات یافتند. این زن در عفاف، ایمان و توکل به خداوند مثال زدنی است. این کتاب در سال 150 قبل از میلاد به زبان عبری نوشته شده است که البته نویسنده ی آن نامعلوم است.
کتاب باروخ از شخصی به همین نام گرفته شده است که از شاگردان ارمیای نبی (علیه السلام) بود. در زمان یویاخین ملک، ارمیا کتابی را بر باروخ املا و سپس آن را در پیشگاه پادشاه و سپاهیان قرائت کرد. پادشاه که از استماع این نامه به خشم آمده بود آن را سوزانید و برای بار دوم ارمیا آن را بر باروخ املا کرد. اصل عبری این کتاب از میان رفته و زمان ترجمه ی یونانی آن دقیقاً معلوم نیست. در این کتاب با اعترافات یهودیان بابل به این که علت مصیبت های وارد شده به آنان خطاها و گناهان خودشان و ترک حکمت بوده است. ارمیا به بازگشت اسیران بابل پس از چند دهه به میهن بشارت می دهد. امروزه کارشناسان، استناد این کتاب را به باروخ انکار می کنند.(1)