آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

سه عامل، در پیدایش قیام امام حسین(ع) اثر داشت: 1. درخواست بیعت از امام(ع) براى یزید و وارد آوردن فشار به آن حضرت به این منظور. 2. دعوت مردم کوفه از امام. 3. عامل امر به معروف و نهى از منکر.

براى روشن شدن پاسخ این سؤال لازم است مقدمتاً یادآور شویم که برخلاف پدیده هاى طبیعى که معمولا تک ماهیتى هستند، پدیده هاى اجتماعى ممکن است چند ماهیتى باشند مثلا یک فلز نمى تواند در یک زمان، هم ماهیت طلا داشته باشد و هم ماهیت مس، ولى پدیده هاى اجتماعى مى توانند در آن واحد چند بعد داشته باشند و عوامل مختلفى در پیدایش آن ها موثر باشد. مثلا یک نهضت مى تواند داراى ماهیت عکس العملى باشد یعنى صرفاً یک عکس العمل باشد، و در عین حال ماهیت تهاجمى نیز داشته باشد و در صورت داشتن ماهیت عکس العملى، ممکن است در برابر یک جریان، عکس العمل منفى و در برابر جریان دیگر عکس العمل مثبت به شمار برود.

قیام امام حسین(علیه السلام) از این گونه پدیده ها بود و همه اینها در نهضت آن حضرت وجود داشت؛ زیرا عوامل مختلف در آن اثر داشت که ذیلا توضیح مى دهیم:

سه عامل یاد شده در زیر، در پیدایش این قیام و نهضت اثر داشت:

۱- درخواست بیعت از امام حسین(علیه السلام) براى یزید و وارد آوردن فشار به آن حضرت به این منظور؛

۲- دعوت مردم کوفه از امام حسین(علیه السلام) به عراق؛

۳- عامل امر به معروف و نهى از منکر که امام حسین(علیه السلام) از روز نخست از مدینه با این شعار حرکت کرد.

این هر سه عامل در قیام و نهضت عظیم امام حسین(علیه السلام) نقش داشتند و هر کدام یک نوع تکلیف و وظیفه براى امام ایجاب مى کردند و موضع حضرت در برابر هر کدام، فرق مى کرد:

از نظر عامل اول، امام حسین حالت دفاعى داشت؛ زیرا از او به زور بیعت مى خواستند و او خوددارى مى ورزید.

از نظر عامل دوم، حضرت موضع تعاون و همکارى داشت؛ زیرا او را به همکارى دعوت کردند و او نیز پاسخ مثبت داد.

اما از نظر عامل سوم، او مهاجم و معترض بود؛ زیرا اگر هم از او بیعت نمى خواستند باز به حکومت هجوم برده، آن را غیر اسلامى مى خواند.(1)