آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

آیات فراوانی از قرآن به این نکته اشاره می نماید که وجود حجت الهی در هر زمان لازم است، از جمله آیه 181 سوره اعراف، که به نیازمندی همیشگی انسان ها به هادی و راهنما اشاره می نماید، یا آیه 7 سوره رعد که به لزوم وجود راهنما و امام در هر قومی اشاره دارد. در آیه 71 سوره اسرا و 24 سوره فاطر نیز به همین مطلب اشاره دارد.

 آیات فراوانی بر ضرورت وجود امام در هر زمان دلالت دارد، مانند:
الف) «وَ مِمَّن خَلَقْنا اُمَةٌ یَهدون بِالحقِ وَ بهِ یَعْدِلُونْ»؛ (و از آنها كه آفريديم، گروهى به حق هدايت مى كنند و به حق اجراى عدالت مى نمايند).(1) انسان ها همیشه به هادی نیازمندند پس همیشه چنین کسانی باید باشند.
ب) «اِنَّما انت مُنْذِرٌ و لَکُلِ قوم‍ٍ هادٍ»؛ (تنها وظیفه تو اندرز و ترساندن خلق[از نافرمانی خداست] و هر قومی را از طرف خدا راهنمایی است).(2) از این آیه بر می آید که هر قومی باید راهنما و امامی داشته باشد ، یعنی تا روز قیامت وجود حجت خدا در زمین ضروری است.
امام باقر(علیه السلام) فرمودند: «رَسُولُ اللَّهِ الْمُنْذِرُ و فى كُلِّ زَمانٍ مِنَّا هادِياً يَهْديهِمْ الى ما جاءَ بِهِ نَبِىُّ اللَّهِ ثُمَّ الْهُداةُ مِنْ بَعْدِهِ عَلِىٌّ عَلَيْهِ السَّلامُ، ثُمَّ الْأَوْصِياءُ واحِداً بَعْدَ واحِدٍ»؛ (رسول خدا بيم دهنده است و در هر زمانى از ما [اهل بيت] هدايتگرى مى باشد، كه هدايت مى كند [مردم را] به سوى آنچه كه پيامبر(صلی الله علیه وآله) و نبىّ خدا [از طرف پروردگار] آورده است و هدايت كنندگان بعد از پيامبر(صلی الله علیه وآله) على و بعد از او جانشينان معصوم يكى بعد از ديگرى هستند).(3)
فخر رازى، از دانشمندان بزرگ اهل تسنن در ذيل این آیه از ابن عباس چنين نقل مى كند: «وَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ يَدَهُ عَلى صَدْرِهِ فَقالَ أَنَا الْمُنْذِرُ، ثُمَّ أَوْمَأَ الى مِنْكَبِ عَلىٍّ(علیه السلام) وَ قالَ أَنْتَ الْهادِى يا عَلِىُّ بِكَ يَهْتَدى الْمُهْتَدُونَ مِنْ بَعْدى»؛ (پيامبر(صلی الله علیه وآله) دستش را بر سينه خود گذاشت و فرمود: منم منذر، سپس به شانه على(علیه السلام) اشاره كرد و فرمود: تويى هادى و به وسيله تو بعد از من هدايت خواهان هدايت مى شوند).(4)
ج) «یَومَ نَدْعُ کُلَ اُناسٍ بِامامهم»؛ (روزی که هر گروهی از مردم را با پیشوایشان می خوانیم).(5) با توجه به این آیه، امامت باید بعد از رسول خدا تا آخر الزمان نیز ادامه داشته باشد، در غیر این صورت تکلیف مردم آینده مهمل گذاشته شده و این از خدای حکیم پسندیده نیست. از طرفی اگر اقوامی باشند که برای آنها امامی نباشد، شامل این آیه نخواهند شد در حالی که این آیه عموم را می رساند.
د) «وَ ان من امةٍ الاّ خلا فیها نذیر»؛ (هیچ امتی نبوده جز آنکه در میانشان ترساننده و راهنمایی بوده است).(6) اگر وجود راهنما برای امت های گذشته ضروری بوده ، پس برای آینده گان هم ضروری خواهد بود . در غیر این صورت آنها در روز قیامت برای گمراهیشان عذر و بهانه خواهند داشت. از طرفی همانطور که هدایت هدایتگر برای پیشینیان ضروری بوده برای آینده گان هم امری لازم به شمار می آید چرا که نیاز انسان به هدایت یک نیاز مستمر و پایدار است.