آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برجسته ترین ویژگی های حادثه خلقت انسان به روایت قرآن عبارت اند از: 1- آگاهی از اسماء و حقایق هستی انسان را به مقام خلیفه اللهی و مسجود فرشتگان بودن رساند. 2- بیرون رفتن آدم و همسرش از بهشت به خاطر خوردن از میوه ای بود که هدف خداوند از تحریم آن، آزمودن ایمان و اراده آدم در برابر وسوسه های شیطان و نفس بود. 3- خوردن از درخت ممنوع هم به تعبیر قرآن تنها یک لغزش بود و نه طغیان در برابر خداوند و شکستن حریم عبودیت.

قرآن مجيد در سوره بقره آيات 30 تا 37 مسأله آفرينش انسان را چنين شرح مى دهد:
«وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ * وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هؤلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ * قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ * قَالَ يَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ * وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ * وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَ لَا تَقْرَبَا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ * فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتَاعٌ إِلَى حِينٍ * فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ»؛ ([به ياد آور] هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان فرمود: من بر روى زمين، جانشينى [نماينده اى] قرار خواهم داد. فرشتگان گفتند: [پروردگارا!] آيا كسى را در آن قرار مى دهى كه فساد و خونريزى كند؟! حال آنكه ما تسبيح و حمد تو را به جا مى آوريم، و تو را تقديس مى كنيم [و براى جانشينى شايسته تريم]. فرمود: من حقايقى را مى دانم كه شما نمى دانيد. ـ سپس، تمامى علم اسماء [علم اسرار آفرينش و نام گذارى موجودات] را به آدم آموخت. آنگاه آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: اگر راست مى گوييد، [و از آدم شايسته تر هستيد] اسامى اينها را به من خبر دهيد! ـ گفتند: منزّهى تو! ما جز آنچه به ما تعليم داده اى، نمى دانيم؛ زيرا تويى كه دانا و حكيمى. ـ فرمود: اى آدم! آنان را از اسامى [و اسرار] اين موجودات آگاه كن. هنگامى كه آدم آنان را آگاه كرد، خداوند فرمود: آيا به شما نگفتم كه من، غيب آسمان ها و زمين را مى دانم؟! و مى دانم آنچه را شما آشكار مى كنيد، و آنچه را پنهان مى داشتيد! ـ و [ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم: براى آدم سجده [و خضوع] كنيد! همگى سجده كردند؛ جز ابليس كه سرباز زد، و تكبّر ورزيد، و [بخاطر نافرمانى و تكبّرش] از كافران شد. ـ و گفتيم: اى آدم! تو با همسرت در بهشت سكونت كن؛ و از [نعمت هاى] آن، از هرجا مى خواهيد، در كمال فراوانى بخوريد؛ [ولى] نزديك اين درخت نشويد؛ كه از ستمكاران خواهيد شد. ـ پس شيطان موجب لغزش آنها از بهشت شد؛ و آنان را از آنچه در آن بودند، بيرون كرد. و [دراين هنگام به آنها] گفتيم: [همگى از مقام خويش] فرود آييد! در حالى كه دشمن يكديگر خواهيد بود. و براى شما در زمين، تا مدّت معيّنى محل اقامت و وسيله بهره بردارى خواهد بود. ـ سپس آدم از پروردگارش كلماتى دريافت داشت؛ [و با آنها توبه كرد.] و خداوند توبه او را پذيرفت؛ زيرا او توبه پذير و مهربان است).
و نيز از آيات 26 و 27 سوره اعراف و آيه 121 سوره طه استفاده مى شود كه آدم(عليه السلام) و همسر او در بهشت لباسى بر تن داشتند؛ اما هنگامى كه از شجره ممنوعه خوردند، لباس بهشتى از تنشان فرو ريخت، و آنها از برگ هاى درختان بهشت براى خود لباس درست كردند.
طبق آيات فوق: اولا بالاترين نقطه قوت آدم كه او را به مقام خليفه اللهى رساند و مسجود فرشتگان شد، همان آگاهى از عِلمُ الاَسماء و دانستن حقايق و اسرار جهان هستى بود.
ثانياً بيرون رفتن آدم از بهشت به خاطر خوردن از درختى بود كه قبلا براى او ممنوع شده بود؛ گرچه قرآن نامى براى آن درخت ذكر نكرده، ولى ظاهر اين است كه ميوه جالبى داشته و هدف از ترك آن، همان آزمايش و امتحان آدم(عليه السلام) است تا در برابر وسوسه هاى نفس و شيطان قوت ايمان و اراده او آزموده شود.
و از تعبير به «ازلَّهُما الشَّيطانُ»؛ (شيطان، آدم و همسرش را به لغزش واداشت)، روشن مى شود كه خوردن از درخت ممنوع، تنها يك لغزش بود، نه ارتكاب گناه و طغيان در برابر خداوند و شكستن حريم عبوديت.
اين گزيده اى از بيان قرآن در مورد آفرينش آدم بود.(1)