آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

منظور از «ودّا» این است که خدا محبت مؤمنان را در دل دشمنانشان مى افکند و این محبت رشته اى مى شود در گردنشان که آنها را به سوى ایمان مى کشاند، یا طبق برخی روایات، منظور از آن محبت مؤمنان نسبت به یکدیگر است که در دنیا باعث قوت و در آخرت باعث شادى و سرور می شود.

در آیه 96 سوره «مریم» مى خوانیم: (کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند خداوند رحمان محبت آنان را در دل ها مى افکند)؛ «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدّاً».
بعضى گفته اند: منظور این است که خداوند محبت آنان را در دل هاى دشمنانشان مى افکند و این محبت رشته اى مى شود در گردنشان که آنها را به سوى ایمان مى کشاند.
بعضى دیگر آن را به معنى محبت مؤمنان نسبت به یکدیگر که باعث قدرت، قوت و وحدت کلمه مى شود، دانسته اند.
بعضى آن را اشاره به دوستى مؤمنان نسبت به یکدیگر در آخرت دانسته و مى گویند آنها آن چنان به یکدیگر علاقه پیدا مى کنند که از دیدار هم برترین شادى و سرور به آنان دست مى دهد.
ولى اگر با وسعت نظر به مفاهیم وسیع آیه بیندیشیم خواهیم دید که همه این تفسیرها در مفهوم آیه جمع است، بى آن که با هم تضادى داشته باشند.
و نکته اصلى آن این است که «ایمان و عمل صالح» جاذبه و کشش فوق العاده اى دارد، اعتقاد به یگانگى خدا و دعوت پیامبران که بازتابش در روح، فکر، گفتار و کردار انسان به صورت اخلاق عالیه انسانى، تقوا و پاکى و درستى و امانت و شجاعت و ایثار و گذشت تجلى کند، همچون نیروهاى عظیم مغناطیس، کشنده و رباینده است.
حتى افراد ناپاک و آلوده از پاکان لذت مى برند و از ناپاکانى همچون خود متنفرند، به همین دلیل هنگامى که فى المثل مى خواهند همسر یا شریکى انتخاب کنند تأکید دارند طرف آنها پاک و نجیب و امین و درستکار باشد.
این طبیعى است و در حقیقت، نخستین پاداشى است که خدا به مؤمنان و صالحان مى دهد که دامنه اش از دنیا به سراى دیگر نیز کشیده مى شود.
با چشم خود بسیار دیده ایم این گونه افراد پاک، هنگامى که چشم از جهان مى بندند، دیده ها براى آنها گریان مى شود، هر چند ظاهراً پست و مقام اجتماعى نداشته باشند، همه مردم جاى آنها را خالى مى بینند، همه خود را در عزاى آنها شریک محسوب مى دارند.
بعضى آن را درباره امیر مؤمنان على(علیه السلام) دانسته بدون شک درجه عالى و مرحله بالاى آن، ویژه آن امام متقین است.
ولى این مانع از آن نخواهد بود که در مراحل دیگر، همه مؤمنان و صالحان از طعم این محبت و محبوبیت در افکار عمومى بچشند و از این مودت الهى سهمى ببرند، و نیز مانع از آن نخواهد بود که، دشمنان نیز در دل خود احساس محبت و احترام نسبت به آنها کنند.
جالب این که در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم:
«هنگامى که خداوند کسى از بندگانش را دوست دارد، به فرشته بزرگش جبرئیل مى گوید: من فلان کس را دوست دارم او را دوست بدار، جبرئیل او را دوست خواهد داشت، سپس در آسمان ها ندا مى دهد که:
اى اهل آسمان! خداوند فلان کس را دوست دارد او را دوست دارید و به دنبال آن، همه اهل آسمان او را دوست مى دارند، سپس پذیرش این محبت در زمین منعکس مى شود.
و هنگامى که خداوند کسى را دشمن بدارد، به جبرئیل مى گوید: من از او متنفرم، او را دشمن بدار، جبرئیل او را دشمن مى دارد، سپس در میان اهل آسمان ها ندا مى دهد که: خداوند از او متنفر است او را دشمن دارید، همه اهل آسمان ها از او متنفر مى شوند، سپس انعکاس این تنفر در زمین خواهد بود». (1)
این حدیث پر معنى نشان مى دهد: ایمان و عمل صالح بازتابى دارد به وسعت عالم هستى و شعاع محبوبیت حاصل از آن، تمام پهنه آفرینش را فرا مى گیرد، ذات پاک خداوند چنین کسانى را دوست دارد، نزد همه اهل آسمان محبوبند، و این محبت در قلوب انسان هائى که در زمین هستند پرتوافکن مى شود.
راستى، چه لذتى از این بالاتر که انسان احساس کند محبوب همه پاکان و نیکان عالم هستى است؟
و چه دردناک است که انسان احساس کند، زمین، آسمان، فرشته ها و انسان هاى با ایمان، همه از او متنفر و بیزارند! (2)