آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روایات اهل بیت(ع)، «بِئْر مُعَطَّلَة» به علماء و دانشمندانى که در جامعه تنها مانده اند و کسى از علومشان بهره نمى گیرد، تفسیر شده است. امام کاظم(ع) فرمودند: «اَلْبِئْرُ الْمُعَطَّلَةُ الاِمامُ الصّامِتُ، وَ الْقَصْرُ الْمَشِیْدُ الاِمامُ النّاطِقُ»؛ (چاه معطل، که از آن بهره نمى گیرند، امام خاموش، و قصر محکم سر برافراشته امام ناطق است).

در روایاتى که از طریق اهلبیت(علیهم السلام) به ما رسیده، جمله «وَ بِئْر مُعَطَّلَة» در آیه 45 سوره حج، به علماء و دانشمندانى که در جامعه تنها مانده اند و کسى از علومشان بهره نمى گیرد، تفسیر شده است!.
از امام موسى بن جعفر(علیه السلام) در تفسیر جمله «وَ بِئْر مُعَطَّلَة وَ قَصْر مَشِید» مى خوانیم «اَلْبِئْرُ الْمُعَطَّلَةُ الاِمامُ الصّامِتُ، وَ الْقَصْرُ الْمَشِیْدُ الاِمامُ النّاطِقُ»؛ (چاه معطل، که از آن بهره نمى گیرند، امام خاموش، و قصر محکم سر برافراشته امام ناطق است).
نظیر همین مضمون از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است. (1)
این تفسیر در حقیقت نوعى از تشبیه است (همان گونه که حضرت مهدى(علیه السلام) و عدالت عالمگیر او در روایات به «ماء مَعِیْن»؛ (آب جارى) تشبیه شده است.
یعنى هنگامى که امام در مسند حکومت قرار گیرد، همچون قصر رفیع محکمى است که از دور و نزدیک دیده ها را به خود جلب مى کند، و پناهگاهى براى همگان است، اما هنگامى که از مسند حکومت دور گردد، و مردم اطراف او را خالى کرده، نا اهلان به جاى او بنشینند به چاه پر آبى مى ماند که به دست فراموشى سپرده شود، نه تشنه کامان از آن بهره مى گیرند، و نه درختان و گیاهان با آن پرورش مى یابند.
و در همین زمینه، شاعر عرب چه جالب سروده است:
بِئْرٌ مُعَطَّلَةٌ وَ قَصْرٌ مُشْرَفٌ *** مَثَلٌ لاِ لِ مُحَمَّد مُسْتَطْرَفٌ
فَالْقَصْرُ مَجْدُهُمُ الَّذِى لا یُرْتَقى*** وَ الْبِئْرُ عِلْمُهُمُ الَّذِى لا یُنْزَفُ:
«چاه متروک و قصر برافراشته، مثال زیبائى براى آل محمّد(صلى الله علیه وآله) است.
«قصر»، مجد و عظمت آنها است که کسى به آن نمى رسد، و «چاه»، علم و دانش آنها است که هرگز پایان نمى گیرد». (2)، (3)