آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

هدایت خداوند دارای شرائط و اوصافى است که در قرآن بیان شده و نشان مى دهد هدایت الهى بدون علت و بر خلاف حکمت الهى نیست. بایستی از سوى بندگان  توبه و انابه باشد، و پیرو فرمان خدا باشند، در راه او جهاد و تلاش کنند و نخستین گام ها را در مسیر حق بردارند تا مشمول لطف الهى شوند. آن وقت خداوند دست آنان را مى گیرد و هدایت می کند.

در مورد «هدایت» خداوند، شرائط و اوصافى در قرآن بیان شده که نشان مى دهد، هدایت الهى بدون علت، و بر خلاف حکمت الهى نیست.
قسمتى از اوصافى که استحقاق هدایت مى آورد، و لطف الهى را جلب، در آیات زیر آمده:
در یک جا مى خوانیم: «یَهْدِی بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ یَهْدِیهِمْ إِلى صِراط مُسْتَقِیم»؛ (خداوند به وسیله قرآن، کسانى را که از رضا و خشنودى او پیروى مى کنند، به راه هاى سلامت، هدایت مى کند و از تاریکى ها به فرمانش، به سوى روشنائى مى برد، و آنها را به راه راست رهبرى مى نماید). (1)
در اینجا پیروى فرمان خدا، و جلب خشنودى او، زمینه ساز هدایت الهى شمرده شده است.
در جاى دیگر مى خوانیم: «إِنَّ اللّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ أَنابَ»؛ (خداوند هر کس را بخواهد گمراه مى سازد، و هر کس را که بازگشت به سوى او کند، هدایت مى نماید). (2)
در اینجا نیز «توبه و انابه» عامل استحقاق هدایت، شمرده شده است.
در آیه دیگر مى فرماید: «وَ الَّذِینَ جاهَدُوا فِینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا»؛ (کسانى که در راه ما جهاد کنند، آنان را به راه هاى خود هدایت مى کنیم). (3)
در اینجا «جهاد» آن هم «جهاد مخلصانه و در راه خدا» به عنوان شرط اصلى هدایت ذکر شده است.
و بالاخره در آیه دیگر مى خوانیم: «وَ الَّذِینَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً»؛ (کسانى که گام هاى نخستین هدایت را برداشته اند، خداوند بر هدایتشان مى افزاید). (4)
در اینجا پیمودن مقدارى از راه هدایت، به عنوان شرطى براى ادامه این راه، به لطف خداوند ذکر شده.
نتیجه این که: تا از سوى بندگان توبه و انابه اى نباشد، تا پیرو فرمان او نباشند، تا جهاد و تلاش و کوششى صورت نگیرد، و تا گام هاى نخستین را در مسیر حق برندارند، لطف الهى شامل حال آنان نمى شود، دست آنان را نمى گیرد و ایصال به مطلوب نمى کند. (5)