پاسخ اجمالی:
«هدایت تکوینی» به این معناست که هر کدام از موجودات ضمن اینکه با هدف ویژه ای آفریده شدند، بعد از آن نیز به حال خود رها نشده و با هدايت مرموزى به سوى اهداف خود رهبرى مى‌شوند. اين «هدايت تكوينى» از نشانه هاى ذات مقدّسى است كه اين جهان بزرگ را آفريده و تربيت و رهبرى مى كند. این هدایت بحثی کلی و عمومی است که شامل همه موجودات و از جمله انسان می شود، و اين چيزى ماوراى هدايت انبياء(ع) است كه «هدايت تشريعى» نام دارد و مخصوص انسان ها است.
پاسخ تفصیلی:
در آیه 50 سوره طه گفتگوى موسى بن عمران(علیه السلام) در برابر «فرعون» مطرح است كه وقتى از او و برادرش «هارون» سؤال مى كند: اين پروردگار شما كه به سوى او دعوت مى كنيد، كيست؟ او بلافاصله در جواب مى گويد: (گفت: پروردگار ما همان کسى است که به هر موجودى، آنچه را لازمه آفرینش او بوده داده؛ سپس هدایت کرده است)؛ «قالَ رَبُّنَا الَّذِى أَعْطى كُلَّ شَىءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى».
روشن است هر موجودى براى هدفى ساخته شده، و هر كدام از گياهان و حيوانات، اعم از پرندگان و حشرات و حيوانات صحرا و دريا، هر كدام براى محيط ويژه اى آفريده شده اند؛ و به خوبى مى بينيم كه هماهنگى كامل با محيط خود دارند، و آنچه مورد نياز آنها است در اختيارشان قرار داده شده است. اين در مرحله آغاز خلقت.
اما در مرحله «هدايت تكوينى» به وضوح مى بينيم كه هيچ موجودى بعد از آفرينش به حال خود رها نشده؛ بلكه با هدايت مرموزى به سوى اهداف خود رهبرى مى شود. بسيارى از آنها علوم و دانش هايى دارند كه مسلّما از طريق تجربه شخصى و یا از طريق یادگیری، به آنها نرسيده؛ اين نوع هدايت که از آن به عنوان هدایت تکوینی نام برده می شود، از نشانه هاى ذات مقدّسى است كه اين جهان بزرگ را آفريده و تربيت و رهبرى مى كند.
البته اين سخن تنها مربوط به انسان نيست؛ بلكه مفاد آيه يك بحث كلّى و جامع و عمومى است كه افراد انسان را نيز شامل مى شود، و اين چيزى ماوراى هدايت انبياء و پيامبران(علیهم السلام) است كه «هدايت تشريعى» نام دارد و مخصوص انسان ها است. كودكى كه از مادر متولّد مى شود، بدون هيچ مقدّمه پستان مادر را به دهان مى گيرد و منابع شير را در پستان تحريك مى كند! او از كجا اين درس را آموخته كه براى ادامه حيات بايد اين راه را بپيمايد؟ او از كجا مى داند كه براى رفع نيازهايش كه توانائى بر انجام آن ندارد بهترين راه گريه است؟ گريه اى كه مادر را در خواب و بيدارى تكان مى دهد و به يارى او وا مى دارد؛ و همچنين علوم و دانش هاى ديگرى كه انسان در مقاطع مختلف بدون نياز به معلّم از آن بهره مى گيرد. شبيه همين معنى در آيات ديگر قرآن نيز ديده مى شود: در آيه 3 سوره «اعلى» مى‌خوانيم: «وَ الَّذِىْ قَدَّرَ فَهَدى»؛ (و همان کس که اندازه گیرى کرد و هدایت نمود).(1)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.