آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«خزائن» جمع «خزانه» به معنى محلى است که انسان اموالش را براى حفظ در آن جمع آورى مى کند، اما چون جمع آوری اموال نشانه محدود بودن قدرت است این معنا در مورد خدا قابل تصور نیست. لذا خزائن الله به معنی مقدورات الهی است، یعنی همه چیز در خزانه قدرت خدا جمع است و هر مقدار که لازم بداند ایجاد می کند. و یا مجموعه اموری است که در عالم هستی و جهان ماده وجود دارد. اما تعبیر «عندنا» مناسب با تفسیر اول است.

در آیات متعددى از قرآن مى خوانیم: خداوند خزائنى دارد، خزائن آسمانها و زمین از آنِ خدا است، و یا خزائن هر چیز نزد او است.
«خزائن» جمع «خزانه» به معنى محلى است که انسان اموالش را براى حفظ در آن جمع آورى مى کند، و در اصل از ماده «خَزْن» (بر وزن وزن) به معنى حفظ و نگاهدارى چیزى است، بدیهى است، کسى اقدام به جمع آورى و اندوختن و حفظ چیزى مى کند که، قدرتش محدود باشد و نتواند در هر عصر و زمانى آنچه مى خواهد فراهم سازد، لذا در موقع توانائى، آنچه لزومش را احساس مى کند، براى موقع ضرورت مى اندوزد و در خزانه گردآورى مى کند.
ولى آیا، این مفاهیم در مورد خداوند تصور مى شود؟ مسلماً نه، به همین دلیل جمعى از مفسران مانند: «طبرسى» در «مجمع البیان»، و «فخر رازى» در «تفسیر کبیر»، و «راغب» در «مفردات»، خزائن اللّه را به معنى مقدورات الهى تفسیر کرده اند، یعنى همه چیز در خزانه قدرت خدا جمع است و هر مقدار از آن را لازم و صلاح بداند ایجاد مى کند.
در حالى که بعضى دیگر از مفسران بزرگ گفته اند: منظور از «خزائن خداوند» مجموعه امورى است که در عالم هستى و جهان ماده وجود دارد، اعم از عناصر و اسباب ایجاد آنها، در این مجموعه همه چیز به حدّ زیاد وجود دارد، ولى هر یک از فرآورده ها و موجودات خاص این عالم به مقدار محدودى ایجاد مى شود ، بى آن که امکان وجود تنها منحصر به آن باشد. (1)
این تفسیر، گرچه از نظر اصولى مسأله قابل قبولیست، ولى تعبیر به «عِنْدَنا»؛ (نزد ما) در آیه 21 سوره حجر، بیشتر با تفسیر اول هماهنگ است.
و به هر حال، انتخاب تعبیراتى مانند «خزائن اللّه» با این که با مفهوم معمولیش در مورد خداوند صادق نیست، به خاطر آن است که: خداوند مى خواهد با زبان خود مردم با آنها سخن بگوید.
ضمناً از آنچه گفتیم این نکته روشن شد، تفسیر بعضى از مفسران، که «خزائن» را به خصوص «آب و باران» و محدود ساخته اند، نه تنها دلیلى ندارد، بلکه متناسب با وسعت مفهوم آیات نیز نیست. (2)