آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مفسران در معنای سرّ و اخفی اختلاف دارند. برخی گفته اند: «سرّ» بازگو کردن با دیگری به طور پنهانی است. اما «أَخْفى» نگه داشتن سرّ در دل است. بعضى گفته اند: «سرّ»آن است که انسان در دل دارد و «أَخْفى» آن است که به فکر کسى نرسیده باشد، اما خدا از آن آگاه است. برخی دیگر گفته اند «سرّ»عمل مخفیانه و «أَخْفى» نیت در دل است. عده ای دیگر«سرّ» را به معنی اسرار مردم دانسته اند و «أَخْفى»  را اسرار در ذات خدا شمرده اند. ولى مانعى ندارد که تمام این تفسیرها در مفهوم این دو کلمه جمع شود.

قرآن مجید در آیه 7 سوره «طه» به علم بى پایان خداوند اشاره نموده، مى فرماید: (او آن قدر احاطه علمى دارد که اگر سخن آشکارا بگوئى مى داند، و اگر مخفى کنى نیز مى داند، و حتى مخفى تر از مخفى را نیز آگاه است)؛ «وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ یَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى».
در این که منظور از «أَخْفى»؛ (مخفى تر از سرّ) در اینجا چیست؟ در میان مفسران گفتگو بسیار است:
بعضى گفته اند: «سرّ» آن است که انسان با دیگرى به طور پنهانى بازگو مى کند و «أَخْفى» آن است که در دل نگهداشته و به کسى نمى گوید.
بعضى گفته اند: «سرّ» آن است که انسان در دل دارد، و «أَخْفى» آن است که به فکر کسى نرسیده است، اما خدا از آن آگاه است.
بعضى دیگر گفته اند: «سرّ» عملى است که مخفیانه انجام مى دهد، و «أَخْفى» نیتى است که به دل دارد.
بعضى گفته اند: «سرّ» به معنى اسرار مردم است، و «أَخْفى» اسرارى است که در ذات پاک خدا است.
در حدیثى از امام باقر(علیه السلام) و صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «سرّ آن است که در دل پنهان نموده اى و أَخْفى آن است که به خاطرت آمده اما فراموش کرده اى». (1)
این حدیث، ممکن است اشاره به این نکته باشد که: آنچه را انسان، یاد مى گیرد به مخزن حافظه سپرده مى شود، منتها گاهى ارتباط انسان با گوشه اى از این مخزن، قطع مى گردد و حالت نسیان به او دست مى دهد لذا اگر با وسیله اى یادآورى بشود، کاملاً آن را مطلب آشنائى مى بیند.
بنابراین آنچه را انسان فراموش کرده، مخفى ترین اسرار او است که در زوایاى حافظه پنهان گشته و ارتباطش موقتاً یا براى همیشه قطع شده است.
ولى به هر حال، مانعى ندارد که تمام تفسیرهائى که در بالا گفته شد در مفهوم وسیع کلمه «سرّ» و «أَخْفى» جمع باشد. (2)