آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

طبق آیه 5 سوره حج، همانطور که خدا انسان را از خاک آفریده، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، و پس از آن از چیزى شبیه به گوشت جویده و... تا اینکه او را به صورت طفل از شکم مادر بیرون فرستاده و قدم به محیطى وسیع تر می گذارد و این سیر تکامل ادامه دارد تا به پیری می رسد، آخرت نیز مرحله جدیدی از زندگی اوست است و خداوند این توانایی را دارد که او را دوباره برانگیزد.

پاسخ این سؤال در آیه 5 سوره «حج» آمده است. در حقیقت قرآن مى خواهد، صحنه هاى معاد را که مردم در همین زندگى دنیا با آن سر و کار دارند، پیوسته با چشم خود مى بینند و از آن غافلند، براى آنها تشریح کند، تا بدانند زندگى بعد از مرگ، نه تنها امر غیر ممکنى نیست، بلکه دائماً صحنه هاى مشابه آن را در زندگى روزمره با چشم خود مشاهده مى کنند.
نخست، همه انسان ها را مخاطب ساخته مى گوید: (اى مردم! اگر در رستاخیز تردید دارید به این نکته توجه کنید که ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، و پس از آن از چیزى شبیه به گوشت جویده که بعضى داراى شکل و خلقت است و بعضى بدون شکل)؛ «یا أَیُّهَا النّاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْب مِنَ الْبَعْثِ فَإِنّا خَلَقْناکُمْ مِنْ تُراب ثُمَّ مِنْ نُطْفَة ثُمَّ مِنْ عَلَقَة ثُمَّ مِنْ مُضْغَة مُخَلَّقَة وَ غَیْرِ مُخَلَّقَة».(1)
(همه اینها به خاطر آن است که: این حقیقت را براى شما آشکار سازیم که ما بر هر کار قادر و توانا هستیم)؛ «لِنُبَیِّنَ لَکُمْ».
(و جنین هائى را که بخواهیم تا مدت معینى در رحم مادران قرار مى دهیم)؛ تا دوران تکاملى خود را طى کنند، و آنچه را بخواهیم ساقط مى کنیم و از نیمه راه از مدار خارجش مى سازیم «وَ نُقِرُّ فِی الأَرْحامِ ما نَشاءُ إِلى أَجَل مُسَمّىً» از آن پس یک دوران انقلابى جدید آغاز مى شود (و ما شما را به صورت طفل از شکم مادر بیرون مى فرستیم)؛ «ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً».
به این ترتیب، دوران زندگى محدود و وابسته شما در شکم مادر پایان مى پذیرد، و قدم به محیطى وسیع تر، مملوّ از نور و صفا و امکانات بسیار فزون تر مى گذارید.
باز چرخ هاى حرکت تکاملى شما متوقف نمى شود و همچنان سریع در این راه به پیشروى ادامه مى دهید (سپس هدف این است که به حد رشد و بلوغ و کمال جسم و عقل برسید)؛ «ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ».
در اینجا جهل تبدیل به دانائى، و ضعف و ناتوانى تبدیل به قدرت و توانائى، و وابستگى مبدل به استقلال مى شود.
ولى این چرخ باز متوقف نمى گردد، هر چند (گروهى از شما در این میان از دنیا چشم فرو مى بندند اما گروه دیگرى سیر نزولى حیات را بعد از تکامل شروع مى کنند، تا به بدترین مرحله زندگى یعنى نهایت پیرى برسند)؛ «وَ مِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفّى وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلى أَرْذَلِ الْعُمُرِ».
آرى، به مرحله اى مى رسد (که چیزى از علوم خود را به خاطر نخواهد داشت)؛ پرده هاى نسیان و فراموشى صفحه عقل و فکر او را مى پوشاند، و در واقع حالتى شبیه حال کودکى به او دست مى دهد! «لِکَیْلا یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْم شَیْئاً».
این ضعف، ناتوانى و پژمردگى دلیل بر فرا رسیدن یک مرحله انتقالى جدید است، همان گونه که سستى پیوند میوه با درخت، دلیل بر رسیدگى آن و وصول به مرحله جدائى است.(2)