آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بهترین دلیل بر اهمیت نماز جمعه، آیات سوره جمعه است که به همه مسلمانان دستور مى دهد: به محض شنیدن اذان جمعه، به سوى آن بشتابند. در روایات نیز بر این موضوع تأکید دارند، از جمله پیامبر(ص) در حدیثی می فرمایند: «خداوند نماز جمعه را بر شما واجب کرده، هر کس آن را در حیات من یا بعد از وفات من، از روى استخفاف یا انکار ترک کند، خداوند او را پریشان کند، و به کار او برکت ندهد، نماز او قبول نمى شود، زکات او قبول نمى شود، حج او قبول نمى شود، اعمال نیک او قبول نخواهد شد، تا از این کار توبه کند».
 

بهترین دلیل بر اهمیت این فریضه بزرگ اسلامى، قبل از هر چیز، آیات سوره جمعه است، که به همه مسلمانان و اهل ایمان دستور مى دهد: به محض شنیدن اذان جمعه، به سوى آن بشتابند، و هرگونه کسب و کار و برنامه مزاحم را ترک گویند، تا آنجا که اگر در سالى که مردم گرفتار کمبود مواد غذائى هستند، کاروانى بیاید و نیازهاى آنها را با خود داشته باشد، به سراغ آن نروند، و برنامه نماز جمعه را ادامه دهند.
در احادیث اسلامى نیز، تأکیدهاى فراوانى در این زمینه وارد شده است، از جمله: در خطبه اى که موافق و مخالف، آن را از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل کرده اند آمده: «إِنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى فَرَضَ عَلَیْکُمُ الْجُمُعَةَ فَمَنْ تَرَکَها فِی حَیاتِی أَوْ بَعْدَ مَوْتِی اسْتِخْفافاً بِها أَوْ جُحُوداً لَها فَلا جَمَعَ اللّهُ شَمْلَهُ، وَ لا بارَکَ لَهُ فِی أَمْرِهِ، أَلا وَ لا صَلاةَ لَهُ، أَلا وَ لا زَکاةَ لَهُ، أَلا وَ لا حَجَّ لَهُ، أَلا وَ لا صَوْمَ لَهُ، أَلا وَ لا بِرَّ لَهُ حَتَّى یَتُوبَ»؛ (خداوند نماز جمعه را بر شما واجب کرده، هر کس آن را در حیات من یا بعد از وفات من، از روى استخفاف یا انکار ترک کند، خداوند او را پریشان کند، و به کار او برکت ندهد، بدانید، نماز او قبول نمى شود، بدانید، زکات او قبول نمى شود، بدانید، حج او قبول نمى شود، بدانید، اعمال نیک او قبول نخواهد شد، تا از این کار توبه کند!)،(1)
در حدیث دیگرى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم: «صَلاةُ الْجُمُعَةِ فَرِیضَةٌ، وَالاِْجْتِماعُ إِلَیْها فَرِیضَةٌ مَعَ الاِْمامِ، فَإِنْ تَرَکَ رَجُلٌ مِنْ غَیْرِ عِلَّة ثَلاثَ جُمَع فَقَدْ تَرَکَ ثَلاثَ فَرائِضَ، وَلایَدَعُ ثَلاثُ فَرائِضَ مِنْ غَیْرِ عِلَّة إِلاّ مُنافِقٌ»؛ (نماز جمعه فریضه است و اجتماع براى آن با امام [معصوم] فریضه است، هر گاه مردى بدون عذر، سه جمعه را ترک گوید، فریضه را ترک گفته و کسى سه فریضه را بدون علت ترک نمى گوید، مگر منافق).(2)
و در حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «مَنْ أَتَى الْجُمُعَةَ إِیماناً وَاحْتِساباًاسْتَأْنَفَ الْعَمَلَ»؛ (کسى که از روى ایمان و براى خدا در نماز جمعه شرکت کند، گناهان او بخشوده خواهد شد، و برنامه عملش را از نو آغاز مى کند).(3)
روایات در این زمینه بسیار است، که ذکر همه آنها به طول مى انجامد، در اینجا با اشاره به یک حدیث دیگر، این بحث را پایان مى دهیم.
کسى خدمت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمد، عرض کرد: یا رسول اللّه! من بارها آماده حج شده ام اما توفیق نصیبم نشده، فرمود: «عَلَیْکَ بِالْجُمُعَةِ فَإِنَّها حَجُّ الْمَساکِینَ»؛ (بر تو باد به نماز جمعه که حج مستمندان است)، (اشاره به این که بسیارى از برکات کنگره عظیم اسلامى حج، در اجتماع نماز جمعه وجود دارد».(4)
البته، باید توجه داشت: مذمت هاى شدیدى که در مورد ترک نماز جمعه آمده است و تارکان جمعه در ردیف منافقان شمرده شده اند، در صورتى است که نماز جمعه واجب عینى باشد، یعنى در زمان حضور امام معصوم و مبسوط الید، و اما در زمان غیبت، بنا بر این که واجب مخیر باشد (تخییر میان نماز جمعه و نماز ظهر) و از روى استخفاف و انکار انجام نگیرد، مشمول این مذمت ها نخواهد شد، هر چند عظمت نماز جمعه و اهمیت فوق العاده آن در این حال نیز، محفوظ است (توضیح بیشتر درباره این مسأله را در کتب فقهى باید مطالعه کرد).(5)