آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اسم اصلى حضرت خضر «بلیا ابن ملکان» بوده، و خضر لقب او است. او مأمور به باطن و نظام تکوینى جهان شده  و از پاره اى از اسرار جهان آگاه و از یک جهت، معلم موسى بن عمران(ع)  بود، هر چند موسى(ع) در پاره اى از جهات بر او مقدم بوده است.
 روایات متعددى نقل شده است که دلالت دارد این مرد عالم، پیامبر نبود، در حالى که از پاره اى دیگر از روایات استفاده مى شود، او داراى مقام نبوت بود، و ظاهر بعضى تعبیرات آیات قرآن، نیز همین است.
 

در قرآن مجید صریحاً نامى از خضر برده نشده، و از رفیق یا استاد موسى(علیه السلام) تنها به عنوان «عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنّا عِلْماً» که بیانگر مقام عبودیت، علم و دانش خاص او است، یاد شده است.
ولى در روایات متعددى این مرد عالم به نام «خضر» معرفى شده است، و از بعضى روایات استفاده مى شود: اسم اصلى او «بلیا ابن ملکان» بوده، و خضر لقب او است؛ زیرا هر کجا گام مى نهاده زمین از قدومش سرسبز مى شده است.
بعضى، نیز احتمال داده اند: نام این مرد عالم، «الیاس» بوده، و از همین جا این تصور پیدا شده است که: ممکن است «الیاس» و «خضر» نام یک نفر باشد، اما مشهور و معروف میان مفسران و راویان حدیث، همان اول است.
بدیهى است، نام این مرد، هر چه باشد مهم نیست، مهم این است که: او یک دانشمند الهى بود، مشمول رحمت خاص پروردگار، مأمور به باطن و نظام تکوینى جهان، و آگاه از پاره اى از اسرار، و از یک جهت، معلم موسى بن عمران، هر چند موسى(علیه السلام) در پاره اى از جهات بر او مقدم بوده است.
و در این که او پیامبر بوده است، یا نه باز روایات مختلفى داریم.
در جلد اول «اصول کافى» روایات متعددى نقل شده است که دلالت دارد این مرد عالم، پیامبر نبود، بلکه دانشمندى همچون «ذو القرنین» و «آصف ابن برخیا» بوده است.(1)
در حالى که از پاره اى دیگر از روایات استفاده مى شود، او داراى مقام نبوت بود، و ظاهر بعضى تعبیرات آیات قرآن، نیز همین است؛ زیرا در یک مورد مى گوید: «من این کار را از نزد خود نکردم»(2) و در جاى دیگر مى گوید: «ما مى خواستیم چنین و چنان شود».
و از بعضى از روایات استفاده مى شود: او از یک عمر طولانى برخوردار بوده است.(3)