تاريخ آيينه ای براى نشان دادن بسيارى از واقعيّات است؛ و با اینکه هميشه دست هاى آلوده براى دگرگون ساختن چهره اين آيينه شفّاف مشغول فعاليت بوده است، ولی هنوز هم تاريخ در جهات زيادى به عنوان يك منبع معرفت و شناخت قابل قبول است؛ چرا كه تاريخ نيز مانند هر خبر ديگرى داراى متواتر و موثق و ضعيف و مجهول است. از اين گذشته دو بخش از تاريخ است كه از هرگونه دستبرد محفوظ است: تاريخى كه به صورت آثار خارجى و تكوينى در جهان باقيمانده و از آن بالاتر، تاريخی كه از طريق وحى به ما مى رسد.