رفتار امام(ع) با خلفا در دو زمینه باید بررسی شود: 1- به رسمیت شناختن خلافت آنان. که موضع امام در این مورد منفى بود؛ زیرا امامت حق شخصى امام نبود که از آن چشم پوشى کند، بلکه حکم الهى بود، امام دست بیعت به سوى خلفا دراز نکرد، و خود را شایسته خلافت مى دانست و بارها در سخنانش به آن اشاره کرده. 2- همکارى امام با دستگاه خلفا در حل معضلات دینى و مشکلات سیاسى که موضع امام در این مورد مثبت بود.

در روایات میان مسأله «انتظار» و«جهاد» یک نوع رابطه و تشابه وجود دارد و از آن به عنوان بالاترین عبادت یاد شده است. انتظار حکومت جهانی حق مرکب از دو عنصر«نفى» که همان بیگانگى با وضع موجود و عنصر «اثبات» که خواهان وضع بهترى بودن است، می باشد. و اگر این دو جنبه در روح انسان حلول کند، سرچشمه دو رفتار خواهد شد: 1- ترک هر گونه همکارى با عوامل ظلم و مبارزه با آنها. 2- خودسازى و جلب آمادگى هاى جسمى و روحى و مادى و معنوى براى شکل گرفتن آن حکومت واحد جهانى.