نظارت ها در جهان مادی بر انجام وظایف افراد، ضغیف و محدود است؛ چراكه نمی توان برای هر فردی یک مراقب گذاشت به علاوه شاید خود آن ناظر از وظیفه خود تخلف کند و یا با افراد مجرم همدست شود. بنابراين بهترين راه براي كنترل دائم مردم، زنده كردن وجدان و ارزش های اخلاقی است. آری بر طبق تعاليم دیني، خداوند همیشه مراقب انسان است و او بايد در دادگاه الهی پاسخ گوی اعمال خود باشد.

امام علی(ع) درباره اوضاع جاهليّت مي فرمايد: «خدا پيامبر(ص) را مدّت ها بعد از بعثت پيامبران پيشين فرستاد؛ [در حالي كه] امّت ها در خواب عميقى بودند. فتنه ها مردم را هدف گرفته و اعمال خلاف منتشر بود. آتش جنگ ها برپا و دنيا پر از فريب شده بود. [جهان انسانيت مانند باغي بود كه] تمام برگ هايش به زردى گراييده و باغبان از ميوه هايش مأيوس گشته و آبها در زمين فرو نشسته بود. مناره هاى هدايت كهنه و پرچم هاى ضلالت آشكار شده و دنياى آن زمان، در برابر اهلش قيافه اى خشن و در مقابل طالبانش چهره اى عبوس داشت».