داستانهای قرآن؛ خیالی و فرضی یا واقع گرایانه و عینی؟

آيا «قصص قرآن» مانند داستان‌های ساير كتب، انگاره‌هايى خيالى و فرضى است؟!

داستان‌هاى قرآن، واقعى و تجربه‌هایى تلخ و شیرین از زندگى بشر است كه قرآن براى عبرت آموزى یاد كرده است؛ و پر واضح است كه از انگاره‌هاى وهمى و خاطره‌هاى خیالى، پندآموزى میسّر نیست. البته باید توجه داشت كه قرآن این حوادث تاریخى را با بیانى ادبى و هنرى به زیباترین شكل به تصویر كشیده است تا جذّابیت و تأثیر آن بیشتر شود. به طور كلّى شیوه قرآن آن است كه براى اثرگذار كردن آموزه‌هاى خویش و پیشبرد دعوت حق، ضمن پایبندى به واقع، هنر را به خدمت مى‌گیرد و از امور وهمى و خیالى صِرف پرهیز مى‌كند؛ زیرا امور خیالى تأثیرگذارى پایدارى ندارد و دانشمندان علوم تربیتى بر این نكته تأكید دارند كه از بنا كردن پایه‌هاى تربیتى بر بنیان‌هاى ناپایدار باید پرهیز كرد؛ چراكه چنین ساختمانى قوام و دوامى نخواهد داشت و فرو مى‌ریزد.

حكمت «تكرار» در قصص قرآنی؟

حكمت «تكرار» در قصص قرآنی چیست؟

تكرارهاى صورت گرفته در قرآن به گوناگونى هدف‌هايى بر مى‌گردد كه قرآن در پى آن است. يك قصّه ممكن است داراى ابعادى چند باشد و با يك بار گفتن، پيام‌هاى هدايتى و تربيتى آن پايان نيابد؛ از اين رو در مناسبت‌هاى پيش آمده، هر بار به لحاظ بُعدى از آن تكرار مى‌شود و در نوبت ديگر، اين مناسبت تغيير مى‌كند و مناسبتى ديگر جايگزين آن مى‌شود. از دیدگاه ادبى نیز تكرار قصّه‌ها در قرآن، همراه با نكته‌ها و ظرافت‌هایى است كه بر حسب مناسبت‌ها لحاظ مى شود.

حکمت داستان گویی ها در قرآن؟

چرا خداوند متعال در قرآن کریم به بیان داستان پیشینیان پرداخته است؟

خداوند سبحان چون خواست در استوار كردن دلايل انكارناپذير و حجتهاى قاطع و ردّ شبهات، كار را به نهايت رسانده باشد، آن را با يادكرد احوال امتهاى گذشته و موضع ‌گيرى آنان در برابر پيامبران همراه ساخت.  از ديگر فايده‌هاى قصه‌هاى قرآن آن است كه باعث دلدارى و آرامش خاطر پيامبر(ص) و مؤمنان در مواجهه با آزار و اذيتهاى دشمنان مى‌گردد و آنان را با يادآوردن پيامبران و انسانهاى شايسته پيشين، تسلّى و آرامش خاطر مى‌بخشد.  همچنين اين داستانها دشمنان نادان و نابخرد را آگاه مى‌سازد تا در احوال پيشينيانشان نظاره كنند و درس گيرند كه چگونه نافرجام و زيانكار ماندند و بدانند كه خداوند به يارى دوستانش بر مى‌خيزد و سپاه اوست كه پيروزمند است.

شيوه «داستان سرايى» در قرآن؟

قرآن كريم با چه شيوه و اسلوبی به بيان داستان می‌پردازد؟

اسلوب قصّه در قرآن با شیوه متداول در میراث فرهنگى و ادبى، متفاوت است؛ زیرا قرآن در نقل ماجراها و حوادث به صورت گزینشى عمل مى‌كند و تنها بخش‌هاى گزینش شده را آن هم به صورت خلاصه و پیراسته از جزئیات كم اهمّیت بازگو مى‌كند و گاه در چینش این بخشها پیوستگى داستان لحاظ نمى‌شود و تكیه سخن بر نقاط مهم و كلیدى است و در بیشتر موارد، هنگام نقل داستان، حقایق و موضوعات اعتقادى، اخلاقى، سنت‌هاى حاكم بر جهان و یا تشریع و قانون گذارى ذكر مى‌گردد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الرّضا عليه السّلام :

يا دِعْبِلُ! اُحِبُّ اَنْ تُنْشِدَنى شِعْراً فَاِنَّ هذِهِ الا يّامَ اَيّامُ حُزْنٍ کانتْ عَلَينا اَهْلِ الْبَيْتِ عليهم السّلام .

اى دعبل ! دوست دارم که برايم شعرى بسرايى و بخوانى ، چرا که اين روزها (ايام عاشورا) روز اندوه و غمى است که بر ما خاندان رفته است .

جامع احاديث الشيعه ، ج 12، ص 567