او در سال 195 زاده شد. از عبیدالله بن موسى و ابونعیم و... حدیث شنید. از اساتیدش مى توان به، صفّار و یونس بن عبدالاعلى و عبدة بن سلیمان مروزى و ربیع بن سلیمان مرادى اشاره کرد؛ از صاحبان سنن، ابوداوود و نسائى، از وى حدیث نقل کرده اند. وى یکى از پیشوایان حافظ حدیث و از دانشمندانِ دقیق در ثبت و ضبط احادیث بوده، او به دانش مشهور و به فضل مذکور است. وى در سال 275 یا 277 در شهر رى، از دنیا رفت.
ذهبی گفته: اسماعیل مردى ادیب، خبره و شیعه بوده. ابوداود و ترمذى در صحیح خود به گفته هاى او استدلال کرده اند. از میان وزرای آل بویه، او نخستین کسى است که «صاحب» لقب گرفت. او ابتدا وزیر مؤید الدولة، بود و بعد از وفات وی فخر الدوله او را در منصب وزارت باقى گذاشت. صاحب در پیشگاه او شخصیتى عظیم داشت و نافذ الامر بود. هنگامى که صاحب، سال 385، در 59 سالگى، در شهر رى وفات یافت، بازار و مغازه هاى این شهر بسته و تعطیل عمومى گردید.
قال الصّادق عليه السّلام :
... رَحِمَ اللّهُ دَمْعَتَکَ، اَما اِنَّکَ مِنَ الَّذينَ يُعَدُّوَنَ مِنْ اَهْلِ الْجَزَعِ لَنا وَالَّذينَ يَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا و يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا، اَما اِنّکَ سَتَرى عِنْدَ مَوْتِکَ حُضُورَ آبائى لَکَ... .
وسائل الشيعه ، ج 10، ص 397