«تفسير به رأى» نزد متصوّفه يكى از شايع ترين كارهاست، آنان بسيارى از الفاظ را بدون هيچ قرينه اى بر معناى مجازى يا كنايى حمل مى كنند و گاهى آن چنان اين كنايات و مجازات از مفهوم لفظ دور است كه انسان را غرق در تعجّب مى كند. به عنوان مثال در تأویل آیه «يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُمْ» می گویند: موسی مى خواست آنها را از سرزمين بشر مادّى به نور روحانيّت بيرون كند. هم چنین در تأویل تهديد فرعون با جمله «وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ» مى گويند: شما را بر شاخه هاى تعلّقات و پيوندهاى دنيا و زر و زيور آن گرفتار مى سازم.

«تفسير به رأى» نه تنها به حكم روايات اسلامى ممنوع است؛ بلكه عقل و خِرَد نيز بر زشتى آن گواهى مى دهد. برخي از آفات و مفاسد تفسير به رأى عبارتند از: 1. ايجاد هرج و مرج در فهم آيات و احاديث. 2. تبديل برنامه هاى سعادت عمومى به ابزار سودجويى شخصى. 3. تبديل وسيله اصلاح اشتباهات فكرى مردم به عاملى براى تشديد اشتباهات. 4. فراهم نمودن دستاويزى براى افراد گمراه و گمراه كننده. 5. توليد اختلاف، و دامن زدن به سليقه هاى شخصى و فكرهاى انفرادى. 6. از ميان رفتن ارزش هاى اصيل كتاب و سنّت و محتواى واقعى آنها و ... .