در دوران «المهتدی» خلیفه عباسی، فردی به نام «علی بن محمد» در بصره ظهور کرده و آتش انتقام را در دل بردگان شعله ور ساخت و آنان را به قیام علیه اربابان خود فراخواند. او چهارده سال بر بخش عظيمى از عراق و ايران حکومت کرد و سرانجام توسط حکومت عباسی سرنگون شد. او برای مشروعیت خود از آبروی خاندان پیامبر(ص) بهره گرفت اما امام عسكرى(ع) فرمودند: «صاحب الزنج از ما اهل بيت نيست». هر چند شورش صاحب زنج در جهت حمايت از بردگان بود ولى در عمل سبب کشته شدن بسیاری از بى گناهان و ويرانى هاى عظيمى گردید.

امام علی(ع) در پیش بینی فتنه ای به احنف بن قیس می فرماید: «گويا مى بينم كه با لشكرى بدون غبار و بى سر و صدا، بدون حركت افسارها و شيهه اسبان، زمين را زير قدمهاى خود همچون پاهاى شترمرغان در مى نوردند». بر این اساس سخن امام، اشاره به فتنه «صاحب الزنج» دارد فردی که در بصره بردگان را بصورت لشکری پیاده دور خود جمع نمود، و فتنه بسيار عظيمى را بوجود آورد. در واقع این قيام، عكس العملى بود در برابر اين رفتار غير اسلامى و غير انسانى اربابان خود که جنایات عجیبی مرتکب شدند.