آیات ابتدای سوره «منافقون» ناظر به حال منافقان است که علاوه بر گناه «نفاق»، دچار وضعیت اسف بارتری می شوند و آن هم «ارتداد» است. اگر كسى از اوّل حق را تشخيص نداده ممكن است عذرى داشته باشد، امّا هرگاه بعد از شناخت حق و ايمان آوردن، به آن پشت پا زند غالباً دليل بر عناد و لجاجت او است و خداوند نعمت معرفت را از چنين انسانى مى گيرد و حجابى بر قلب اش فرو مى افكند.

روح نفاق سبب مى شود كه انسان با هر گروه هم صدا گردد، و اصالت و استقلال فكر خود را از دست دهد. روشن است چنين انسانى قدرت بر قضاوت صحيح ندارد.
امام علی(ع) سرچشمه نفاق را یکی از این صفات می داند: هواپرستى، تهاون و سستى در امر دين، غضب، و طمع.
بدیهی است که هر يك از اين امور چهارگانه خود حجابى است ضخيم در برابر ديدگاه عقل انسان.