آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«مراء» به گفتگویی اطلاق می شود که محل تردید است. این واژه از «مَرَيْتُ النّاقَةَ» گرفته شده، زمانی که شتر را دوشيده اند، سپس به اميد یافتن باقی مانده شیر در پستان، دوباره آن را بدوشند. لکن با گذشت زمان، به هر نوع بحث و گفتگویی كه محل ترديد است، خواه مثبت و حق جويانه، و خواه لجاجت آميز و پرخاشگرانه، اطلاق گرديده است. «مراء» در قرآن، در هر دو معنای مثبت و منفی بکار رفته است.

«مِراء» (بروزن حجاب)، به معنى گفتگو در رابطه با موضوعی كه در آن مريه (شك و ترديد) وجود دارد. «راغب» در كتاب «مفردات» مى گويد: مریه در اصل از «مَرَيْتُ النّاقَةَ» يعنى پستان شتر را براى دوشيدن به دست گرفتم، گرفته شده است، سپس به گفتگو پيرامون مطلب مورد شك و ترديد، اطلاق شده، (شايد به تناسب كه انسان ترديد دارد آيا در پستان شتر چيزى براى دوشيدن وجود دارد يا نه) بعضى تعبير دقيق ترى درباره ريشه اصلى اين لغت داشته، و مى گويند: «مَرَيْتُ النّاقَةَ» در جايى گفته مى شود كه شير موجود در پستان شتر دوشيده شده سپس به اميد یافتن بقايايى شیری كه در پستان مانده، دوباره آن را بدوشند، كه اين عمل با شك و ترديد انجام مى شود، همان گونه كه بحث هاى توأم با مراء چنين است. لکن با گذشت زمان، اين واژه به هر نوع بحث و گفتگویی كه محل ترديد است، خواه بحث و گفتگوى مثبت و حق جويانه، و خواه لجاجت آميز و پرخاشگرانه، اطلاق گرديده است.
«مراء» در قرآن، در هر دو معنای مثبت و منفی بکار رفته است. آيه 22 سوره كهف، به «مراء» مثبت اشاره دارد، زمانی كه به پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) دستور مى دهد اگر مى خواهد درباره اصحاب كهف با مخالفان صحبت كند، آشكارا به گفتگو بنشيند؛ «فَلا تُمارِ فيهِمْ اِلاّ مِراءً ظاهِراً».(1) «مراء» منفى، شواهد فراوانی دارد که تنها به دو مورد آن اشاره مي شود: «الا اِنَّ الَّذِينَ يُمارُونَ فِى السّاعَةِ لَفِى ضَلال بَعِيد»(2)؛ (آگاه باشيد كسانى كه در قيامت ترديد مى كنند، در گمراهى عميقى هستند)؛ «وَ لَقَدْ اَنْذَرَهُمْ بَطْشَتَنا فَتَمارَوْا بِالنُّذُرِ»(3)؛ (او آنها را از مجازات ما بيم داد ولى آنها اصرار بر مجادله و القاى شك داشتند). لازم به يادآورى است كه واژه مَريه (بر وزن جزيه و قريه) به معنى ترديد در تصميم گيرى است، و بعضى به معنى شك توأم با قرائن تهمت گرفته اند(همانند ريبه).(4)