آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در این آیه از انسان هاي باايمان مي خواهد که با «صادقان» همراه شوند و در آيه 117 سوره «بقره» اوصافی برای آنان بیان مى فرماید از قبيل: ايمان به خدا، روز قيامت، فرشتگان، كتب آسمانى، پيامبران و همچنین انفاق بهترين اموال خود در راه خدا، اقامه نماز، اداء زكات، وفاى به عهد و شكيبايى در مشكلات و در هنگام جهاد که نمونه كامل و اتمّ آن معصومان هستند. لذا بر اساس رواياتى كه از طرق اهل بيت(ع) و اهل سنت نقل شده، اين آيه به امام على(ع) و اهل بيتش تفسير شده است.

خداوند در آيه 119 سوره توبه، همه مؤمنان را مورد خطاب قرار داده و دستور مى دهد تقواى الهى را پيشه كنند و همواره با صادقان باشند؛ «يا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ كُونُوا مَعَ الْصادِقِينَ».
با توجه به اين كه اين گونه خطاب ها كه اصطلاحاً از آنها تعبير به خطابات مشافهه مى شود، تمام مؤمنان را در هر زمان و مكان شامل مى شود، روشن مى گردد كه همراهی با صادقان، وظيفه اى است براى همگان در هر زمان و هر مكان، و براى آن كه بتوانند راه پرپيچ و خم تقوا را بدون انحراف و اشتباه طى كنند، بايد همراه صادقان گام بردارند. در اين كه مقصود از صادقين در آيه چه كسانى هستند، تفسيرهاى مختلفى براى آن ذكر شده است. بعضى آن را به پيامبر اسلام و يارانش تفسير كرده اند، و برخی آنان را داراى صدق نيت و درستى در عقايد و اعمال دانسته اند. و بعضى تفسيرهاى ديگرى براى آن ذكر كرده اند.
لکن ساير آيات، اين آيه را تفسير مى كنند. آيه 15 حجرات مى فرماید: «اِنَّما الْمُوْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِاَمْوالِهِمْ وَ اَنْفُسِهِمْ فِى سَبِيلِ اللّهِ اُولئِكَ هُمُ الصّادِقُونَ»؛ (مؤمنان كسانى هستند كه به خدا و پيامبرش ايمان آورده سپس شك و ترديدى به خود راه نداده اند، و با اموال و جان هاى خود در راه خدا جهاد كرده اند، اين ها صادقانند). در اين آيه صادقان با اوصاف والائى مانند ايمان خالى از هرگونه شك و ترديد و جهاد با جان و مال در راه خدا، توصيف شده اند.
آيه 8 سوره حشر يكى از مصاديق بارز آنان را مهاجرانى ذكر مى كند كه اموال و خانه هاى خود را رها كرده و براى جلب رضاى خدا هجرت كرده اند، و پيوسته به يارى دين خدا و پيغمبر اسلام(صلى الله عليه وآله) شتافتند. آيه 117 سوره بقره، آنان را دارای اوصافی از قبيل ايمان به خدا، روز قيامت، فرشتگان، كتب آسمانى، پيامبران و همچنين انفاق بهترين اموال خود در راه خدا، اقامه نماز، اداء زكات، وفاى به عهد و شكيبايى در مشكلات و در هنگام جهاد، توصيف مى كند. از مجموع اين اوصاف به خوبى مى توان نتيجه گرفت كه صادقان، تنها در سخن و کلام صادق نيستند، بلكه صدق در ايمان، عمل و در طريق ايثار و جان فشانى و اطاعت پروردگار نيز در برنامه آنها است، گرچه اين مفهوم، مفهوم وسيعى است، ولى نمونه كامل و اتمّ آن معصومان هستند. لذا در رواياتى كه از طرق اهل بيت و اهل سنت نقل شده مى خوانيم كه اين آيه به على بن ابى طالب و يارانش تفسير شده، و يا به على بن ابى طالب و اهل بيتش تفسير شده است. علاّمه «ثعلبى» در تفسير خود از ابن عباس نقل مى كند كه گفته: «مع الصّادقين يعنى مع على بن ابى طالب و اصحابه».(1)
گروه ديگرى از علماى اهل سنت مانند علاّمه «گنجى» در «كفاية الطالب»، و «سبط بن جوزى» در «تذكره»، نيز همين معنى را نقل كرده اند. با اين تفاوت كه به جاى اصحاب، اهل بيت را ذکر کرده اند، و در ذيل آن مى خوانيم: «قالَ بْنُ عباس: عَلِىٌّ سَيِّدُ الصّادِقين»(2)؛ (ابن عباس گفت: على(عليه السلام) سيد و سرور صادقان است). «جابر بن عبداللّه انصارى» از امام باقر(عليه السلام) نقل می کند كه امام در تفسير اين آيه فرمودند: «ای آلِ مُحَمَّد»(3)؛ (منظور آل محمّد(صلى الله عليه وآله) است).
بسيارى از مفسران از مطلق بودن آيه چنين استفاده كرده اند كه اين دستور شامل همه مسلمان ها در هر زمان و مكان مى شود، و از آن جا كه لفظ صادق بصورت مطلق، بر امام معصوم(عليه السلام) دلالت مى كند، در نتیجه باید در هر زمان پيشواى معصوم(عليه السلام) وجود داشته باشد. (و تعبير صادقین به صيغه جمع، به خاطر مجموع مخاطبان در تمام زمان ها است). در نهایت همه ما موظّفيم كه هميشه با صادقان باشيم، صادقانى كه اوصافشان در آيات بالا آمد، و نمونه اتمّ آن پيشوايان معصوم(عليهم السلام) است.(4)