آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) درباره «توحید افعالی» می فرماید: «مالكِ مرگ، همان مالكِ حيات است و آفريننده، همان كسى است كه مى ميراند». بر این اساس در جهان يك مبدأ وجود دارد و آن مبدأ خير است و در خلقت خداوند شرّى وجود ندارد، برخلاف دوگانه پرستان که جهان را دارای دو مبدأ خير و شرّ و يزدان و اهريمن می دانند.

امام علي(عليه السلام) در بخشی از نامه 31 «نهج البلاغه» به فرزندش امام حسن(علیه السلام) مى فرمايد: (بدان مالك مرگ همان مالك حيات است و آفريننده، همان كسى است كه مى ميراند و فانى كننده هم اوست كه جهان را از نو نظام مى بخشد و بيمارى دهنده همان شفابخش است)؛ «وَ اعْلَمْ أَنَّ مَالِكَ الْمَوْتِ هُوَ مَالِكُ الْحَيَاةِ، وَ أَنَّ الْخَالِقَ هُوَ الْمُمِيتُ، وَ أَنَّ الْمُفْنِيَ هُوَ الْمُعِيدُ، وَ أَنَّ الْمُبْتَلِيَ هُوَ الْمُعَافِي».
اين سخن اشاره به «توحيد افعالى» است كه در جهان بيش از يك مبدأ نيست: «لَا مُؤَثِّرَ فِى الْوُجُودِ إِلَّا اللهُ» نه اينكه عالَم دو مبدأ دارد، مبدأ خير و شرّ و يزدان و اهريمن؛ آن گونه كه ثنويان و دوگانه پرستان مى پنداشتند. اصولاً در خلقتِ خداوند شرّى وجود ندارد و هرچه هست خير است و شرّ، امرى نسبى است. به عنوان مثال: نيش عقرب وسيله اى دفاعى براى او در برابر دشمنانش هست. افزون بر آن كه در سمّ و نيش حشرات دواهاى شفابخشى وجود دارد و از اين نظر خير است و اگر كسى اشتباه كند و گرفتار نيش او شود، اين شرّ بر اثر ناآگاهى او به وجود آمده است.(1)