آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره وابستگی به «دنیا» می فرماید: «از كسانى مباش كه درباره دنيا همچون زاهدان سخن مى گويد اما مانند دنياپرستان عمل مى كند»، اشاره به اين كه ميان قول و فعل تو درباره زرق و برق دنيا و زهد و رغبت در آن تناقض نباشد آن گونه كه رياكاران و متظاهران به ورع و خالى از قداست و پاكى سخن مى گويند. همچنین امام علی(ع) در ادامه می فرماید: «از كسانى مباش كه نفسش او را در امور دنيا به آنچه گمان دارد وادار مى كند، ولى در امور آخرت که به آن يقين دارد بى اعتنا است».

امام علی(عليه السلام) در بخشی از این حکمت 150 «نهج البلاغه» می فرماید: ([از كسانى مباش كه] درباره دنيا همچون زاهدان سخن مى گويد؛ ولى در آن همچون دنياپرستان عمل مى كند)؛ «يقُولُ فِى الدُّنْيا بِقَوْلِ الزَّاهِدِينَ وَ يعْمَلُ فِيهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِينَ».
اشاره به اين كه ميان قول و فعل تو درباره زرق و برق دنيا و زهد و رغبت در آن تناقض نباشد آن گونه كه رياكاران و متظاهران به قدس و ورع و خالى از قداست و پاكى سخن مى گويند. قرآن مجيد در این باره مى فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ * كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللهِ أَنْ تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ»(1)؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! چرا سخنى مى گویید که عمل نمى کنید؟! * نزد خدا بسیار خشم آور است که سخنى بگویید که عمل نمى کنید!).
سپس امام(ع) می فرماید: [از كساني مياش كه] اگر چيزى از دنيا به او برسد سير نمى شود و اگر نرسد هرگز قانع نخواهد بود)؛ «إِنْ أُعْطِىَ مِنْهَا لَمْ يَشْبَعْ، وَ إِنْ مُنِعَ مِنْهَا لَمْ يَقْنَعْ». اشاره به اين كه در زندگى قانع باش، اگر گرفتار محروميت شدى صابر و اگر مواهب الهى شامل حالت شد شاكر باش. نه مانند دنياپرستان كه هرگز از دنيا سير نمى شوند و هر قدر بيشتر از مواهب دنيا در اختيارشان قرار بگيرد تشنه تر مى گردد، همان گونه كه در حديثى از امام صادق(عليه السلام) آمده است: «مَثَلُ الدُّنْيَا كَمَثَلِ مَاءِ الْبَحْرِ كُلَّمَا شَرِبَ مِنْهُ الْعَطْشَانُ اِزْدَادَ عَطَشاً حَتَّى يَقْتُلَهُ»(2)؛ (مَثَل دنيا همچون آب شور درياست كه هر قدر [شخصِ] تشنه اى از آن بيشتر بنوشد بيشتر گرفتار عطش مى شود تا او را در كام مرگ فرو بَرَد).
(از شكر آنچه به او داده شده عاجز است؛ ولى باز هم فزونى مى طلبند)؛ «يَعْجِزُ عَنْ شُكْرِ مَا أُوتِيَ، وَ يَبْتَغِى الزِّيادَةَ فِيمَا بَقِىَ». روشن است كه هر نعمتى را شكرى لازم است و از دست و زبان هيچ كس بر نمى آيد كه از عهده شكرش به در آيد. با اين حال چگونه ممكن است انسان، شكر را رها كند و دائما به دنبال زياده خواهى باشد؟ اين نشانه نهايت غفلت و بى خبرى است.
حضرت(عليه السلام) در بخش دیگر می فرماید: ([از كسانى مباش كه] نفسش او را در امور دنيا به آنچه گمان دارد وادار مى كند؛ ولى در امور آخرت به آنچه يقين دارد بى اعتناست)؛ «تَغْلِبُهُ نَفْسُهُ عَلَى مَا يَظُنُّ، وَ لَا يَغْلِبُهَا عَلَى مَا يَسْتَيْقِنُ».
به تعبير ديگر براى رسيدن به مال و ثروت و جاه و مقام و شهوات دنيا حتى به سراغ راههايى مى رود كه اطمينان ندارد به نتيجه برسد به اميد اين كه شايد به نهايت مطلوبى برسد؛ ولى درباره كار آخرت با اين كه يقين دارد فلان عمل باعث نجات او و فلان كار سبب بدبختى او در سراى ديگر مى شود به يقين خود اعتنا نمى كند.(3)