پاسخ اجمالی:
شمس الدین ابوالحسین یحیى بن حسن بن حسین بن لعى بن محمد بن بطریق اسدى حلّى (533ـ600 ق) از علماى برجسته شیعه بوده و خدمات شایان توجهى در زمینه علوم و معارف اهل بیت پیغمبر(علیهم السلام)داشت. او در حلّه متولد شد و در همان دیار رشد یافت و براى افزایش و ارتقاى دانش مذهبى خود در زمینه فقه، حدیث، تاریخ، تفسیر، و عقاید به مناطق مختلف اسلامى مثل ایران، شام، و حجاز مسافرت کرد. وى مدتى در بغداد سکونت داشت و سپس به حلّه بازگشت و در همان شهر وفات یافت.
پاسخ تفصیلی:
شمس الدین ابوالحسین یحیى بن حسن بن حسین بن لعى بن محمد بن بطریق اسدى حلّى (533ـ600) از علماى برجسته شیعه بوده و خدمات شایان توجهى در زمینه علوم و معارف اهل بیت پیغمبر(علیهم السلام)داشت. او در حلّه متولد شد و در همان دیار رشد یافت و براى افزایش و ارتقاى دانش مذهبى خود در زمینه فقه، حدیث، تاریخ، تفسیر، و عقاید به مناطق مختلف اسلامى مثل ایران، شام، و حجاز مسافرت کرد. وى مدتى در بغداد سکونت داشت و سپس به حلّه بازگشت و در همان شهر وفات یافت.
مقام و جایگاه ابن بطریق:
ابن بطریق در حدیث، تاریخ و رجال اسلام(اعم از شیعه و سنى) چنان تبحّر داشت که کتاب‌های او مورد توجه علماى همه فرقه هاى اسلامى واقع شد؛ به گونه اى که کتاب تاریخ و رجالش از منابع مهم و معتبر ذهبى و ابن حجر عسقلانى و سایر متاخران به شمار مى رود. علت اصلى توجّه علماى اهل سنت به شخصیت و آثار ابن بطریق این است که او از حضور اساتید و مشایخ بزرگ اهل سنت در زمان خود بهره برده و کتاب‌های معتبر آنان مثل صحاح ستّه و تفسیرثعلبى را نزد آنها قرائت کرده و اجازه روایت گرفته بود و از این جهت به عنوان راوى احادیث و کتاب‌های اهل سنت نیز به شمار مى رود. همچنین او را به عنوان استاد برجسته عراق و دانشمند زاهد و عابد شناخته اند و حتى او به عنوان یک راوى امانتدار و صادق معرفى شده است.
اساتید ابن بطریق:
1ـ سدید الدین محمود بن حسن حمّصى رازى نویسنده کتاب المنتقذ من التقلید(500 ـ600) که نزد او کلام، فقه و حدیث فرا گرفت؛ 2ـ محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى صاحب کتاب المناقب(488ـ588)؛ 3ـ سید مجدالدین ابوالغنائم ابو عبدالله بن عبدالله حسینى (م 569)؛ 4ـ عماد الدین طبرى صاحب کتاب بشاره المصطفى (م553).
او در سفرهاى خود به شهرهاى مختلف اسلامى، به تدریس و ترویج معارف و علوم شیعى مى پرداخت و شاگردان زیادى را تربیت کرد.
شاگردان ابن بطریق:
1ـ سید صفى الدین ابوجعفر محمد بن معد موسوى، معروف به «سید فخار» که استاد پدر علامه حلى یعنى یوسف بن مطهر حلى بود؛ 2ـ سید نجم الدین محمد بن ابى هاشم علوى؛ 3ـ شیخ محمد بن جعفر مشهدى صاحب کتاب المزار (البته عده‌ای از تراجم نویسنان شاگردى وى بر یحیى بن بطریق را نپذیرفته اند زیرا او در سال 510 تولد یافته و بزرگتر از ابن بطریق بود)؛ 4ـ ابوالحسن على بن یحیى بن على سورآوى؛ 5ـ محمد بن عبدالله بن على بن زهره معروف به ابن زهره؛ 6ـ فرزند ابن بطریق نجم الدین ابوالحسن على بن یحیى.
یحیى بن بطریق یکى از واسطه هاى نشر اندیشه هاى کلامى استادش سدیدالدین حمصى بود و آرا و اندیشه هاى او را به مناطق مختلف شام، حجاز، عراق و ایران منتقل ساخت.
او دو فرزند نجم الدین ابوالحسن على بن یحیى و محمد بن یحیى داشت که با فراگیرى اندیشه هاى کلامى پدرشان به نشر معارف اهل بیت(علیهم السلام) پرداختند. به ویژه نجم الدین على با ابن ابى الحدید معتزلى شارح نهج البلاغه رفاقت و صمیمیت داشت و ابن ابى الحدید در چندین موضع از کتابش به مطالب وى استناد کرده و از او بهره برده است.
ابن بطریق حلى کتاب‌های علمى فراوانى در دفاع از حریم شیعه تالیف کرده است.
کتاب های ابن بطریق:
1ـ عمده عیون صحاح الاخبار فى مناقب الامام الابرار که به کتاب العمده یحیى بن بطریق معروف است. او این کتاب را تماماً مبتى و مستند بر کتاب‌های معتبر اهل سنت نوشته است که جاى هیچ شک و شبهه اى درباره حقّانیت على بن ابى طالب(علیه السلام) براى خلافت بلافصل وى باقى نمى گذارد.
2ـ خصائص الوحى المبین فى مناقب امیرالمؤمنین که به الخصائص ابن بطریق شهرت دارد؛ 3ـ المستدرک المختار فى مناقب وصىّ المختار که به عنوان مستدرک بر کتاب العمده خودش نوشته است؛ 4ـ اتفاق الاثر فى امامه الاثنى عشر؛ 5ـ تصفّح الصحیحین فى حلّ المتعتین؛ 6ـ النهج المعلوم الى نفى المعدوم که به «سوال اهل حلب» معروف است؛ 7ـ الردّ على اهل النظر فى تصفّح ادلّه القضاء و القدر؛ 8ـ عیون الاخبار فى شرح عمده الحکّام و مرجع القضاه که کتابى فقهى و در زمینه احکام قضاوت بوده و شرح بر کتاب عمده الحکّام محمد علوانى است؛ و البته برخى از محققان این کتاب را عیون الاخبار فی مناقب الامام على بن ابى طالب(علیه السلام) دانسته اند. 9ـ رجال الشیعه؛ 10ـ تاریخ ابن بطریق.
البته افرادى از علماى اهل سنت نیز با نام «ابن بطریق» وجود دارند که نباید با یحیى بن بطریق شیعى اشتباه شوند.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.