آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابوعبد الله (و ابو جعفر) فخر االدین محمد بن منصور بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی عجلی حلی معروف به ابن ادریس حلی (543 ق - 598 ق) یکی از فقهای برجسته شیعه در قرن ششم هجری به شمار می رود که شیعه و سنی او را تمجید و ستایش کرده اند. او در شهر حله دیده به جهان گشود، در همانجا رشد یافت و در آن دیار از دنیا رفت.

ابوعبد الله(و ابو جعفر) فخر االدین محمد بن منصور بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی عجلی حلی معروف به ابن ادریس حلی(543 ق - 598 ق) یکی از فقهای برجسته شیعه در قرن ششم هجری به شمار می رود. او در شهر حله دیده به جهان گشود، در همانجا رشد یافت و در آن دیار از دنیا رفت. او در دوران رشد و تحصیل خود از محضر بیشتر اساتید و دانشمندان نامدار حله بهره برد.

اساتید ابن ادریس حلی:

 -1  سدید الدین محمود بن حسن حمّصی رازی (م بعد از 600 ق) 2ـ راشد بن ابراهیم بن اسحاق بحرانی 3ـ سید مشرف شاه ابن محمد حسین افطسی 4ـ ابن زهره حمزه بن علی حسینی حلّی 5ـ عربی بن مسافر عبادی 6ـ هبه الله ابن رطبه سوراوی و بسیاری دیگر از اساتید حله، نجف و بغداد.

ابن ادریس در زندگی کوتاه خود فعالیت بسیار گسترده علمی داشت که در این تلاش شاگردان فراوانی هم تربیت کرده است.

شاگران ابن ادریس حلی:

1ـ سید شمس الدین ابو علی فخار بن معد موسوی که کتاب معروف حجه الذاهب الی ایمان ابی طالب یا الردّ علی الذاهب الی کفر ابی طالب را نوشته است؛ 2ـ محمد بن جعفر بن محمد بن نما حلّی معروف به ابن نما؛ 3ـ ابو الحسن علی بن یحیی بن علی خیاط؛ 4ـ سید محمد بن عبد الله بن علی بن زهره حسینی حلبی؛ 5ـ جعفر بن احمد بن حسین بن قمرویه حائری که بخش عمده ای از نظرات فقهی ابن ادریس را در قالب کتاب مسائل ابن ادریس گرد آوری و منتشر کرد؛ 6ـ سید صفی الدین ابو جعفر محمد بن معد بن علی بن رافع؛ 7ـ نجیب الدین ابو ابراهیم محمد بن نما حلی؛ 8ـ معین الدین ابو الحسن سالم بن بردان مازنی مصری. برخی از این شاگردان در پیشرفت علوم مدارس شیعی عراق در قرن هفتم تاثیر گذار بودند.

او همچنین کتاب های فراوانی در زمینه فقه و عقاید تشیع تالیف کرده است.

کتب ابن ادریس حلی:

1ـ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی که یکی از مهمترین منابع فقه شیعه به شمار می رود؛ 2ـ التعلیقات علی تفسیرالتبیان که به عنوان شرح التبیان، مختصر التبیان و تفسیر ابن ادریس مشهور است. البته کتاب دیگری با عنوان مختصر تفسیرالتبیان للشیخ الطوسی رحمه الله علیه نیز نوشته است؛ 3ـ شرح الصحیفه السجادیه که به صورت تعلیقه و حواشی نوشته است؛ 4ـ مسائل ابن ادریس که شاگردش جعفر بن احمد حائری نظرات او در زمینه مسائل فقهی را گرد آوری و تنظیم کرده است؛ 5ـ خلاصه الاستدلال فی المواسعه و المضایقه که معاصرش شیخ منتجب الدین رازی ردیه ای با نام العصره فی المواسعه و المضایقه بر آن نوشته است؛ 6ـ رساله فی معنی الناصب؛ 7ـ مستطرفات السرائر که مستندات و مشیخه او در کتاب السرائر است و به طور مستقل مورد توجه علمای رجال قرار گرفته است و در واقع تتمه و جزئی از فصول پایانی کتاب السرائر به شمار می رود.
شیعه و سنی ابن ادریس حلی را تمجید و ستایش کرده اند، وی در واقع پیشگام بررسی های انتقادی نظرات شیخ طوسی می باشد که هم نظرات فقهی و هم اندیشه های کلامی شیخ طوسی را به بوته نقد کشیده است. نظرات حدیثی و اصولی (اصول فقه)ابن ادریس مورد توجه دانشمندان متاخر مثل شهید ثانی و دیگران واقع شده است.
گفتنی است که غیر از ابن ادریس حلّی دانشمندان دیگری نیز همنام او بوده اند که نباید با وی اشتباه شوند مثل: ابن ادریس یمانی، محمد بن جعفر بن ادریس، یحیی بن ادریس، و محمد بن ادریس شافعی  .
البته در میان علمای شیعه هنگامی که نام ابن ادریس در فقه ذکر می شود مراد فقها همین دانشمند یعنی ابن ادریس حلّی است که یکی از فقهای سه گانه حله معروف به حلیون و دانشمندان یازده گانه حله می باشد. و اگر در حدیث و رجال صحبتی از ابن ادریس به میان آید مرادشان حسین بن احمد بن ادریس است و نباید میان این دو دانشمند شیعه نیز اشتباه شود.