آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی (م 329 ق) یکی از بزرگترین و مهمترین محدثان و دانشمندان شیعه می باشد. او در دوران غیبت صغری امام عصر ارواحنا فداه در روستای کُلین (که امروز از توابع حسن آباد شهر ری است) به دنیا آمد و در دامان پدر و دایی بزرگوارش رشد و تربیت یافت و سپس برای تکمیل دانش خود به ری و قم رفت تا از محدثان و اصحاب ائمه نیز به استماع و فراگیری حدیث بپردازد. سپس برای تکمیل دانش خود بویژه دانش حدیثی و کلامی به سمت عراق روانه شد و در کوفه از ابن عقده کوفی بیش از یکصد هزار حدیث فرا گرفت و سپس به بغداد رفت و در آنجا به تدوین و تالیف کتاب های مهم برای تشیع پرداخت و در همان شهر به دیار باقی شتافت.

ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی (م 329 ق) یکی از بزرگترین و مهمترین محدثان و دانشمندان شیعه می باشد که نویسنده کتاب «کافی» نخستین کتاب از کتب اربعه حدیثی و فقهی شیعه است. او در دوران غیبت  صغری  امام عصر ارواحنا فداه در روستای کُلین (که امروز از توابع حسن آباد شهر ری است) به دنیا آمد و در دامان پدر و دایی بزرگوارش که هر دو از راویان اهل بیت(علیهم السلام) و دانشمندان مهم آن دیار بودند رشد و تربیت یافت و سپس برای تکمیل دانش خود به ری مسافرت کرد و در آنجا از حضور ابو الحسن محمّد بن اسدی کوفی بهره برد، سپس به قم رفت تا از محدثان و اصحاب ائمه نیز به استماع و فراگیری حدیث بپردازد و در آنجا از حضور بزرگانی چون احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی، احمد بن ادریس اشعری قمی، و عبدالله بن جعفر حمیری(صاحب کتاب قرب الاسناد) استفاده فراوانی کرد .

او سپس برای تکمیل دانش خود بویژه دانش حدیثی و کلامی به سمت عراق روانه شد و در کوفه از ابن عقده کوفی بیش از یکصد هزار حدیث فرا گرفت و سپس به بغداد رفت و در آنجا به تدوین و تالیف کتاب های مهم برای تشیع پرداخت و در همان شهر به دیار باقی شتافت. او در واقع به شهرهایی مثل مشهد، دمشق، ری، قم، کوفه و بغداد مسافرت کرده بود و در این مسافرتها فراز و نشیب ها و جنجال های فراوان حدیثی، تاریخی و اعتقادی فرقه های مختلف را از نزدیک مشاهده کرد و از محضر اساتید فراوانی بهره برد.

اساتید شیخ کلینی:

1ـ پدر بزرگوارش یعقوب بن اسحاق که خودش از راویان تراز اول شیعه به شمار می رود و آرامگاه و مقبره اش در کُلین همواره زیارتگاه شیعیان بوده است. 2ـ دایی او که ابوالحسن علی بن محمد علّان کلینی نام داشت و او نیز از راویان و محدثان تراز اول آن زمان بود. 3ـ علی بن ابراهیم بن هاشم قمی. 4ـ محمد بن یحیی عطار اشعری. 5ـ ابو الحسین محمد بن علی جعفری سمرقندی. 6ـ محمد بن احمد خفاف نیشابوری. 7ـ ابو العباس محمد بن جعفر رزّاز . 8ـ ابو علی احمد بن ادریس اشعری قمی. 9ـ ابو سلیمان داود بن کوره قمی. 10ـ احمد بن محمد عاصمی. 11ـ ابو الحسن محمد بن اسدی کوفی. 12ـ احمدبن محمد بن عیسی اشعری قمی. 13ـ عبدالله بن جعفر حمیری. 14ـ ابو العباس احمد بن محمد بن سعید ابن عقده کوفی . 15ـ حسن بن فضل بن زید یمانی. 16ـ سهل بن زیاد آدمی. 17ـ محمد بن حسن صفار.
برخی از این محدثان از چنان جایگاهی برخوردارند که حتی مورد توجه و عنایت اهل سنت قرار گرفته اند.

جایگاه  و منزلت علمی و اجتماعی شیخ کلینی:

موقعیت علمی کلینی در بغداد به گونه ای بود که شیفتگان فراگیری حدیث از سایر شهرهای جهان اسلام برای استماع احادیث معتبر به بغداد شتافته و از حضورش بهره می بردند. از این رو او به «ثقه الاسلام » شهرت یافته بود . شهرت او آن چنان بود که شیعیان شهرهای اسلامی کلینی را بهتر و بیشتر از نوّاب اربعه امام زمان (ارواحنا فداه) می شناختند. او حتی به فقه و حدیث اهل سنت تسلط داشت و بر اساس فقه چهار فرقه اهل سنت فتوا می داد و همه مردم او را مجتهد و محدّثی جامع الشرایط و مورد اعتماد می دانستند.

جایگاه کلینی نزد دانشمندان بزرگ اسلام چنان والاست که حتی امروزه دانشمندان اهل سنت مثل آلوسی به روایت‌های او اعتماد می کنند و بزرگانی مثل خطیب بغدادی، ابن عساکر، ابن حجر عسقلانی، و ابن اثیر او را ستوده و احیاگر اندیشه ناب شیعه و مکتب خاندان پیامبر اکرم «علیهم السلام» معرفی کرده اند.

شاگردان شیخ کلینی:

 ثقة الاسلام کلینی شاگردانی نیز تربیت کرد که بعضی از آنها عبارتند از: 1- ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه قمی. 2ـ ابوغالب احمد بن محمد زراری. 3ـ علی بن محمد بن موسی دقّاق. 4ـ احمد بن احمد کاتب کوفی. 5ـ ابو سعد کوفی. 6ـ ابو عبد الله محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی نویسنده کتاب معروف الغیبه که تنها نسخه خطی «کتاب کافی» با خط او به جا مانده است. 7ـ محمد بن محمد بن عاصم کلینی. 8ـ محمد بن علی ماجیلویه. 9ـ ابوالفضل شیبانی. 10ـ ابو عبدالله محمد بن احمد بن عبدالله صفوانی. 11ـ ابو عبدالله احمد بن ابراهیم ضمیری (صیمیری یا صیمری). 12ـ عبدالله بن محمد بن ذکوان. 13ـ ابو القاسم علی بن احمد بن عبدوس.

کتابهای شیخ کلینی:

کتاب مهم کلینی عبارت است از: الکافی که مهمترین کتاب حدیثی و اولین کتاب از کتب اربعه شیعه می باشد.
البته او کتاب‌های دیگری مثل رجال، رسائل الائمه، اشعار الائمه و الرد علی القرامطه نیز داشته است که از فتنه آتش سوزی دشمنان معارف اهل بیت«علیهم السلام» در امان نمانده اند.