آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

منظور از «سنّت هاي الهي» قوانين ثابت و اساسى «تكوينى» يا «تشريعى» الهى هستند كه قابل دگرگونى و تغيير نيستند،‌ به طوري كه هم بر اقوام گذشته حاكم بوده اند و هم بر اقوام امروز و آينده حكومت خواهند كرد. يارى پيامبران، شكست كفار، لزوم عمل به فرمان هاى الهى هر چند ناخوشايند محيط باشد، عدم فايده توبه به هنگام نزول عذاب الهى و مانند اينها جزء اين سنت هاى جاودانى مى باشند.

قرآن در آيه 62 سوره «احزاب»، يكى از سنّت هاى تغيير ناپذير الهى را مسأله ريشه كن كردن توطئه گران با يك حمله عمومى ذكر مى كند كه در امت هاى پيشين نيز بوده است. نظير اين تعبير در مورد ديگرى از قرآن نيز آمده است. از جمله در سوره «احزاب»، آيه 38 بعد از آنكه اجازه شكستن سنت غلط جاهلى را در مورد تحريم «همسر مطلقه پسر خوانده» صادر مى كند، مى فرمايد: براى پيامبر گناه و جرمى نيست كه اوامر الهى را هر چه باشد اجرا كند، سپس مى افزايد: «سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ كانَ أَمْرُ اللَّهِ قَدَراً مَقْدُوراً»؛ (در اين، سنت پروردگار است كه در اقوام پيشين و انبياء سلف نيز بوده است و فرمان خدا بر اساس معيارهاى ثابت و تغييرناپذيرى بوده است). در سوره «فاطر»، آيه 43 بعد از آنكه اقوام كافر و مجرم را تهديد به هلاكت مى كند مى فرمايد: «فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّةَ الْأَوَّلِينَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَحْوِيلاً»؛ (آيا آنها انتظار همان سرنوشت شومى را مى كشند كه اقوام نخستين را در برگرفت؟ اما هرگز براى سنت الهى تبديلى نمى يابى و هيچ گاه براى سنت الهى دگرگونى نمى بينى بر سر اينان همان فرود مى آيد كه بر سر آنان آمد!. در آيه 85 سوره «غافر» بعد از آنكه تصريح مى كند كه ايمان آوردن كفارِ لجوج، از اقوام پيشين به هنگام مشاهده عذابِ استيصال، مفيد واقع نشد، اضافه مى كند: «سُنَّة اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبادِهِ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْكافِرُون‏َ»؛ (اين سنت الهى است كه در گذشته نيز در بندگانش اجرا مى شد و در آنجا كافران گرفتار زيان و خسران شدند) و در سوره «فتح»، آيه 23 بعد از آنكه پيروزى مؤمنان و شكست كفار و عدم وجود يار و ياور براى آنها را در جنگها مطرح مى كند مى افزايد: «سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلاً»؛ (اين سنت پروردگار است كه در گذشته نيز بوده و هرگز سنت الهى تغيير نمى پذيرد) و نيز در سوره «اسراء»، آيه 77 هنگامى كه توطئه تبعيد يا نابودى پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم) را بيان مى فرمايد اضافه مى كند: اگر آنها اين كار خود را عملى مى كردند بعد از تو جز مدت كوتاهى باقى نمى ماندند: «سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَ لَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلاً»؛ (اين سنت پيامبرانى است كه قبل از تو فرستاديم و هرگز دگرگونى در سنت نمى بينى).
از مجموع اين آيات به خوبى استفاده مى شود كه منظور از «سنت» در اين گونه موارد، قوانين ثابت و اساسى «تكوينى» يا «تشريعى» الهى است كه هرگز دگرگونى در آن روى نمى دهد و به تعبير ديگر، خداوند در عالم تكوين و تشريع، اصول و قوانينى دارد كه همانند قوانين اساسى مرسوم در ميان مردمِ جهان، دستخوش دگرگونى و تغيير نمى شود، اين قوانين هم بر اقوام گذشته حاكم بوده است و هم بر اقوام امروز و آينده حكومت خواهد كرد.
يارى پيامبران، شكست كفار، لزوم عمل به فرمان هاى الهى هر چند ناخوشايند محيط باشد، عدم فايده توبه به هنگام نزول عذاب الهى و مانند اينها جزء اين سنّت هاى جاودانى مى باشد.(1)،(2)