پاسخ اجمالی:
پیامبر اکرم(ص) در تفسیر آیه 14 سوره حدید آرزوهای طولانی را در ضمن حدیثی ترسیم کردند. آن حضرت(ص) ضمن موعظه یارانش خط هایی موازی بر زمین کشید، بعد یک خط عمودى بر همه آنان رسم کردند. سپس فرمودند: «اين خطوط موازی مانند آرزوهاى دور و دراز انسان هاست و آن يك خط عمودى همان مرگ و پايان زندگى است كه بر همه آنها كشيده مى شود و همه آمال و آرزوها را باطل مى كند».
پاسخ تفصیلی:
منافقان در روز قيامت خود را در ظلمت و تاريكى در صحنه محشر مى بينند، در حالى كه مؤمنان در پرتو نور و ايمان به سوى بهشت در حركتند، منافقان از مؤمنان تقاضا مى كنند اجازه بدهيد ما هم از نور شما بهره اى بگيريم، ولى ديوار بلندى در ميان اين دو فاصله مى شود. در اينجا منافقان فرياد مى زنند «اَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ»(1)؛ (آيا ما در دنيا با شما نبوديم؟ [پس چرا از ما جدا شديد]). مؤمنان در پاسخ مى گويند: «قَالُوا بَلَى وَ لَكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ اَنْفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ اِرْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الْاَمَانِىُّ حَتَّى جَاءَ اَمْرُ اللَّهِ»(2)؛ (آرى ما با هم بوديم، ولى شما خود را فريب داديد و در انتظار حوادث ناگوار براى مسلمانان بوديد و پيوسته در امر معاد و دعوت پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) ابراز ترديد مى كرديد و آرزوهاى دراز، پيوسته شما را مغرور ساخت تا فرمان مرگ شما از سوى خدا فرا رسيد).
به اين ترتيب آيه فوق، عامل بدبختى منافقان را در چهار چيز خلاصه مى كند كه چهارمين آنها آرزوهاى دور و دراز است. «امانىّ» جمع «امْنِيّه» از مادّه «مَنْى» (بر وزن مَغز) در اصل به معنى اندازه گيرى كردن است، و «تمنى» به معنى آرزوست، چرا كه انسان در درون دل در عالَم خيال، امورى را براى خود اندازه گيرى مى كند و به همين جهت به خيالات باطل و سخنان دروغ و آرزوهاى دور و دراز «امْنِيّه» و جمع آن «امانىّ» اطلاق شده است.
در تفسير «منهج الصادقين» و تفسير «قرطبى» در ذيل اين آيه حديثى از پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) نقل شده كه مضمونش اين است: «آن حضرت در حالى كه يارانش را موعظه مى فرمود خط هايى (موازى هم) بر زمين كشيد، بعد يك خط عمودى بر همه آنان رسم فرمود، سپس گفت: مى دانيد اين خطوط چه معنى دارد؟ عرض كردند: نه يا رسول اللَّه! فرمود: اين خطوط مانند آرزوهاى دور و دراز انسان هاست [كه حدّ و مرزى ندارند] و آن يك خط [عمودى] همان مرگ و پايان زندگى است كه بر همه آنها كشيده مى شود و همه آمال و آرزوها را باطل مى كند».
همين معنى با تفاوت مختصرى از «ابن مسعود» نقل شده است که: «پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) خطّى به شكل مربّع كشيد و خطّى در وسط آن رسم فرمود و آن را به خارج مربّع ادامه داد و خطوط كوچكى از طرف راست و چپ آن كشيد، سپس فرمود: اين [خطّى كه در وسط مربّع است] انسان است و اين [مربّع] اَجَل اوست كه به او احاطه كرده و اين [ادامه خطّى كه به خارج از مربّع پيش رفته] آرزوهاى دراز اوست كه از اَجَل و مرگ او هم فراتر مى رود و اين خطوط كوچك، عوارض و حوادثى است كه او را احاطه كرده، اگر [فرضاً] اَجَل خطا كند، اين حوادث و عوارض او را از بين مى برند و اگر اين حوادث و عوارض خطا كنند اَجَل او را از ميان بر مى دارد».(3)،(4)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.