آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مي دانيم كه صفت حسد از رذايل اخلاقى است چه به مرحله ظهور و بروز برسد يا نرسد، اما سخن در اين است كه اگر به مرحله ظهور و بروز نرسد گناه و عقوبتى دارد يا نه؟ ظاهراً دليلى بر گناه بودن آن در مرحله عدم ظهور و بروز نداريم، هر چند كه صفت نكوهيده‏ اى است.

در اينكه صفت «حسد» از رذايل اخلاقى است خواه به مرحله ظهور و بروز برسد يا نرسد شكّى نيست، سخن در اين است كه آيا اگر به مرحله ظهور و بروز نرسد گناه و عقوبتى بر آن نوشته مى‏ شود يا نه؟ ظاهراً دليلى بر گناه بودن آن در مرحله عدم ظهور و بروز نداريم، هر چند صفت نكوهيده ‏اى است؛ ولى مرحوم «نراقى» در «معراج السعاده» در اين زمينه مى‏ گويد: «هر گاه حسد، آدمى را به افعال و گفتار ناپسند وادار كند تا زبان به غيبت و بدگويى بگشايد و ... گناه كرده، همچنين اگر از اظهار و ابراز آن خويشتن‏دارى نمايد و از رفتار و گفتارى كه دلالت بر حسد نمايد پرهيز كند؛ ولى در باطن زوال نعمت محسود را طالب و به درد و رنج او راغب باشد و از اين نظر احساس ناراحتى نكند و بر خود خشمگين نباشد باز گناه كرده است».(1) ولى ظاهراً دليلى بر حرام بودن قسم دوّم وجود ندارد. به اين ترتيب مرحله عدم ظهور و بروز باز دو حالت دارد: حالتى كه صاحبش از وجود آن ناراحت نباشد و در رفع آن نكوشد؛ بلكه در درون با آن هماهنگ گردد و حالتى كه چنين نباشد، گناه بودن حالت اول بعيد به نظر نمى‏ رسد هر چند دليل قاطعى بر آن نداريم.(2)