آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

واژه «روح» در قرآن در معانی مختلفی به کار رفته است. در برخی آیات روح به معنی «وحی» است، و در برخی دیگر از آیات به معنی فرشته اي به كار رفته که در شب قدر نازل می شود، و در گروه دیگری از آیات قرآن از روح به معني «امدادهای الهی» تعبیر شده است، و در نهایت در برخی از آیات به همان معنای مصطلح یعنی روح در مقابل جسم آمده است.

كلمه روح در قرآن مجيد در معانى مختلفى به كار رفته، كه به آن اشاره مى شود:
1. «قرآن»:
آيه شريفه 52 سوره شورى، گواه بر اين ادّعاست: «وَ كَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحاً مِّنْ أَمْرِنَا»؛ (همان گونه [كه بر پيامبران پيشين وحى فرستاديم] بر تو نيز حقايقى را به فرمان خود وحى كرديم).
2. «فرشته اى بزرگ كه در شب قدر نازل مى شود»:
آيه شريفه 4 سوره قدر به اين مطلب اشاره دارد. توجّه فرماييد: «تَنَزَّلُ الْمَلاَئِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْر»؛ (فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى [تقدير] هر كارى نازل مى شوند).
3. «امدادهاى الهى»:
از ديگر معانى روح در قرآن این معنا است. در برخى از آيات قرآن مجيد از كمك هاى معنوى، باطنى، نورانى، تعبير به روح شده است، كه از جمله مى توان به آيه شريفه 87 سوره بقره اشاره كرد: «وَ آتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَ أَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»؛ (و به عيسى بن مريم دلايل روشن داديم، و او را با روح القدس تأييد كرديم)، و اين همان روح مقدّسى است كه همراه همه انبيا و ائمه(عليهم السلام) بوده و هست، و گاه به سراغ نيكان و پاكان هم مى آيد.
4. «روح در برابر جسم»:
مثل اين كه مى گوييم: انسان تركيبى است از روح و جسم. خداوند متعال در آيه شريفه 29 سوره حجر در مورد خلقت حضرت آدم(عليه السلام) مى فرمايد: «فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُّوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ»(1)؛ (هنگامى كه آن را نظام بخشيدم، و در او از روح خود دميدم، همگى براى او سجده كنيد).(2)