آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایشان در این خطبه اشاره به علم خداوند به هفت موضوع درباره انسان ها کرده، می فرماید: خداوند آثار و اعمال انسان ها، تعداد نفوس، خيانت چشم ها و آنچه را در سينه ها پنهان مى دارند همه را احصا كرده و حساب آنها را دارد. او محلّ استقرار آنها را در رَحِم مادران و جايگاهشان را در صُلب پدران و ادامه زندگى آنان را تا هنگام مرگ، همه را مى داند و همه اينها هشدارى است به ما انسان ها كه بدانيم حتّى لحظه اى از تحت سيطره علم بى پايان خداوند بيرون نيستيم.

امام علی(علیه السلام) در فرازی از خطبه 90 نهج البلاغه مى فرمايد: (خداوند آثار و اعمال انسان ها، تعداد نفوس، خيانت چشم ها و آنچه را در سينه ها پنهان مى دارند همه را احصا كرده و حساب آنها را دارد)؛ «وَ أَحْصَى آثَارَهُمْ وَ أَعْمَالَهُمْ وَ عَدَدَ أَنْفُسِهِمْ وَ خَائِنَةَ أَعْيُنِهِمْ وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ مِنَ الضَّمِيرِ». اضافه بر اين: (محلّ استقرار آنها را در رَحِم مادران و جايگاهشان را در صُلب پدران و ادامه زندگى آنان را تا هنگام مرگ، همه را مى داند)؛ «وَ مُسْتَقَرَّهُمْ وَ مُسْتَوْدَعَهُمْ مِنَ الاَرْحَامِ وَ الظُّهُورِ إِلَى أَنْ تَتَنَاهَى بِهِمُ الْغَايَاتُ». منظور از خيانت چشم ها، نگاه هاى هوس آلود به آنچه نگاه بر آن حرام است يا اشارات توهين آميز به وسيله چشم، به افراد پاك و بى گناه است. جمله «وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ» اشاره به نيّت هاى خوب و بد و پاك و آلوده است و همچنين عقايد مختلف و «غايات» به معناى مرگ و پايان زندگى ها است.
امام(عليه السلام)، در جمله هاى بالا اشاره به علم خداوند به هفت موضوع درباره انسان ها کرده است. از اعمال و حركات چشم و نَفَس هاى آنها گرفته تا عقايد و نيّات و از لحظه پيدايش نطفه در صُلب پدران تا زمان انتقال به رَحِم مادران و تا لحظه تولّد و گذراندن مراحل زندگى و پايان عمر و همه اينها هشدارى است به ما انسان ها كه بدانيم حتّى لحظه اى از تحت سيطره علم بى پايان پروردگار بيرون نيستيم و او در همه حال، حاضر و ناظر است و مراقب اعمال ما است. با توجّه به چنين حقيقتى، به يقين اعمال ما رنگ و شكل ديگرى به خود خواهد گرفت. بيانات فوق، مانند بسيارى ديگر از سخنان مولا على(عليه السلام) از سرچشمه پر فيض آيات قرآن نشأت مى گيرد. قرآن مجيد مى گويد: «وَ نَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَ آثَارَهُمْ وَ كُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ»(1)؛ (و آنچه را از پيش فرستاده اند و تمام آثار آنها را مى نويسيم و همه چيز را در كتاب آشكارى احصا كرده ايم). در جايى ديگر مى فرمايد: «يَعْلَمُ خَائِنَةَ الاَعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ»(2)؛ (او چشم هايى را كه به خيانت مى گردد و آنچه را سينه ها پنهان مى دارند، مى داند) و در جايى ديگر مى فرمايد: «وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِينٍ»(3)؛ (او قرارگاه و محل نقل و انتقال هر جنبنده اى را مى داند، همه اينها در كتاب آشكارى ثبت است).(4)