آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره مقام والای اهل بیت(ع) می فرمایند: «اهل بیت(ع)، زمامداران حقّ اند و پرچم هاى دين و زبان هاى گوياى صدق و راستى؛ حال كه چنين است، آنها را در بهترين جايى كه قرآن را در آن حفظ مى كنيد [در درون جان و روحتان] قرار دهيد و همچون تشنگان، براى سيراب شدن به سرچشمه هاى [زلالِ علومِ] آنان روى آوريد». آری بايستي محبّت اهل بيت پيامبر(ص) را در عمق روح و جان خود پذيرا شد! همان گونه كه بهترين جايگاهِ قرآن، روح و جان انسان است.

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 87 نهج البلاغه می فرمایند: (كجا مى رويد؟ و رو به كدام طرف مى كنيد! در حالى كه پرچم هاى حق برپاست، نشانه هاى آن آشكار است و چراغ هاى هدايت نصب شده)؛ «فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ؟ وَ أَنَّى تُؤْفَكُونَ!(1)وَ الاَعْلَامُ قَائِمَةٌ وَ الآيَاتُ وَاضِحَةٌ وَ الْمَنَارُ مَنْصُوبَةٌ».
براى راهنمايى رهروانِ جادّه هاى پر پيچ و خم، گاه از پرچم هايى كه در نقاط مختلف جادّه نصب مى شود، استفاده مى كنند و گاه نشانه هايى در پيچ و خم ها مى نهند و گاه در بلندى ها در مسير صحيح، چراغ روشن مى كنند (مخصوصاً براى شبها). يكى از اين دلايل سه گانه براى پيدا كردن راه كافى است؛ حال اگر هر سه با هم باشد، نهايت كمال مطلوب و اوج هدايت است. امام(عليه السلام) مى فرمايد: «خدا با شما چنين معامله كرده است».
سپس اين كلّى را بر مصداق روشنش تطبيق كرده و از عام به خاص پرداخته تا نگويند: ذكر اين كلّيات، مشكلى را براى ما حلّ نمى كند. ديگر بار مى فرمايد: (شما را به كدام وادى گمراهى مى برند و چگونه سرگردان مى شويد در حالى كه عترت پيامبرتان در ميان شماست؟!)؛ «فَأَيْنَ يُتَاهُ(2)بِكُمْ! وَ كَيْفَ تَعْمَهُونَ وَ بَيْنَكُمْ عِتْرَةُ نَبِيِّكُمْ!».(3)
كسانى در بيابان هاى زندگى گمراه مى شوند كه نشانه هاى حق را در دست نداشته باشند و افرادى حيران و سرگردان هستند كه دلايل روشن و معيارهاى شناخت در اختيارشان نيست؛ امّا شما با داشتن عترت پيامبر(صلى الله عليه وآله) در ميان خود، هرگز نبايد به چنين سرنوشتى گرفتار شويد.
سپس براى معرّفى بيشتر مى افزايد: (آنان، زمامداران حقّ اند و پرچم هاى دين و زبان هاى گوياى صدق و راستى)؛ «وَ هُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ وَ أَعْلَامُ الدِّينِ وَ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ».
كسانى كه خود را به آنها تسليم كنند، آنان را به سوى حق مى برند و آنها كه در كنارشان باشند، از زبان صدقِ آنان بهره مى گيرند و آنان كه از دور به آنها بنگرند، همانند كسى كه از دور به پرچم هاى هدايت مى نگرد، هدايت مى يابند. هر كدام به مقدار شناخت و تسليم شان بهره مى گيرند.
تعبير به «أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ» اشاره به اين معنا است كه وجود آن بزرگواران زبانى است كه بيانگر فرمان هاى الهى و ترجمان وحى است؛ همان گونه كه زبان، چيزى از خودش نمى گويد؛ بلكه ترجمان دل و روح انسان است.
اين احتمال نيز در تفسير جمله بالا داده شده است كه «زبان آن بزرگواران، جز به صدق و راستى گردش نمى كند» چه در امورى كه از خدا و پيامبر(صلى الله عليه وآله) نقل مى كنند و چه در سخنانى كه از وجودشان مى جوشد؛ همه صدق است و همه راستى!
البته اين دو تفسير با هم تضادّى ندارد و مى تواند در معناى جمله، جمع باشد.
در آخرين جمله از اين فراز مى فرمايد: (حال كه چنين است، آنها را در بهترين جايى كه قرآن را در آن حفظ مى كنيد [در درون جان و روحتان] قرار دهيد و هم چون تشنگان، براى سيراب شدن، به سرچشمه هاى [زلالِ علومِ] آنان روى آوريد)؛ «فَأَنْزِلُوهُمْ بِأَحْسَنِ مَنَازِلِ الْقُرآنِ، وَرِدُوهُمْ وُرُودَ الْهِيمِ(4)الْعِطَاشِ».
قرآن، گاه بر زبان انسان جارى مى شود و گاه در عمل او ظاهر مى گردد و گاه در عمق روح و جان او، جاى مى گيرد و تمام وجودش را روشن مى كند؛ بهترين جايگاه قرآن از اين سه محل، همان جايگاه اخير است؛ جمله بالا مى گويد: «محبّت اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله) را در عمق روح و جان خود پذيرا شويد! همان گونه كه بهترين جايگاهِ قرآن روح و جان شماست».
اين جمله، در حقيقت تأكيدى است بر «حديث ثَقَلين» كه عترت را در كنار قرآن قرار مى دهد و عموم مسلمانان را به پيروى از هر دو دعوت مى نمايد و بر عدم جدايى آن دو از يكديگر تا دامنه قيامت، تأكيد مى كند.(5)