آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«شكافته شدن زمين» مفهوم روشنى دارد و آن اشاره به زلزله رستاخيز است كه قبرها را از هم مى شكافد و انسان ها به فرمان خدا زنده مى شوند و به سرعت براى حساب و جزا خارج مى شوند. و اما «شكافته شدن آسمان ها» ممكن است اشاره به انفجارات عظيمى باشد كه در پايان جهان در كرات آسمانى رخ مى دهد و ابرهايى كه حاصل از اين انفجارات است صفحه آسمان را فرا مى گيرد.

در مورد حوادث روز قیامت در قرآن می خوانیم: «يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بالغمام» و «يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِرَاعًا» این دو تعبير از روز قيامت كه در آيات 25 سوره «فرقان» و 44 سوره «ق» آمده است از جهتى با هم شباهت دارند. در آيه نخست مى گويد: (به خاطر بياوريد روزى را كه آسمان ها با ابرها از هم شكافته مى شوند)؛ «وَ يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ» و در آيه بعد مى گويد: (احياى مردگان روزى خواهد بود كه زمين از روى آنها شكافته مى شود و به سرعت [از قبرها] خارج مى گردند)؛ «يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِرَاعًا». شكافته شدن زمين از روى انسان ها مفهوم روشنى دارد و اشاره به زلزله رستاخيز است كه قبرها را از هم مى شكافد و انسان ها به فرمان خدا زنده مى شوند و به سرعت براى حساب و جزا خارج مى شوند.

اما شكافته شدن آسمان ها با ابر ممكن است اشاره به انفجارات عظيمى باشد كه در پايان جهان در كرات آسمانى رخ مى دهد و ابرهايى كه حاصل از اين انفجارات است صفحه آسمان را فرا مى گيرد (اين در صورتى است كه «باء» در «بالغمام» به اصطلاح باء ملابست باشد يعنى توأم و همراه با ابرها). و يا اين كه آسمان ها يعنى «كرات آسمانى» به سبب ابرهايى كه حامل امواج عظيم و نيرومندى از قدرت هاى اتمى و غير آن است از هم شكافته مى شوند (و در اين صورت باء براى سببيت است).(1)،(2)
مرحوم علامه طباطبايى در ذيل اين آيه مى گويد: بعيد نيست كه اين سخن كنايه از كنار رفتن ابرهاى جهل و نادانى و نمايان گشتن عالم غيب و ظهور و بروز فرشتگان و نزول آنها به زمين، يعنى موطن انسان بوده باشد.(3) ولى از آن جا كه حمل بر معناى كنايى نيازمند به قرينه خاصى است كه در آيه وجود ندارد تفسير اوّل مناسب تر به نظر مى رسد، همان گونه كه در آيه دوّم نيز شكافته شدن زمين به همان معناى ظاهرىِ آن است نه كنايى و معنوى. شاهد ديگر اين كه آيات بسيارى در قرآن مجيد وجود دارد كه نشان مى دهد در آستانه قيامت دگرگونى و انقلاب شديدى در تمام شئون عالم ماده، اعم از آسمان و زمين و كوه ها و درياها رخ مى دهد.(4)