آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

كرامت، به معناي دوري از پستي است و در همه دستورات اسلام موج مي‏ زند؛ رسول خدا(ص) در آستانه ماه رمضان به اصحاب خود فرمود: شما در اين ماه، كرامت بخواهيد؛ زيرا خداوند آبروي انسان كريم را نمي ‏ريزد و هميشه آن را حفظ مي كند. كرامت، وصف خاصّ فرشتگان است و شما هم که در كنار سفره كرامت دعوت شده‏ ايد سعي كنيد كريم بشويد.

رسول خدا(صلی الله و علیه و آله و سلم) در آستانه ماه رمضان به اصحاب خود فرمود: شما در اين ماه، كرامت بخواهيد؛ زيرا خداوند آبروي انسان كريم را نمي ‏ريزد و هميشه آن را حفظ مي كند. كرامت، وصف خاصّ فرشتگان است. فرشتگان، بندگان مكرّمند(1)، شما هم در كنار سفره كرامت دعوت شده‏ ايد سعي كنيد كريم بشويد.
كرامت، يعني نزاهت از پستي و فرومايگي؛ همه دستورات اسلام به انسان روح كرامت مي‏ بخشد؛ چون از ناحيه خداي كريم آمده است. امام علي(عليه ‏السلام) مي فرمايد: «مَنْ وَجَدَ مَاءً وَ تُرَاباً ثُمَّ افْتَقَرَ فَأَبْعَدَهُ اللَّه‏»(2) ملت يا فردي كه آب و خاك به اندازه كافي داشته باشد و محتاج ديگران شود خدا او را طرد كند! اين سخن دعوت به توليد و پرهيز از بيكاري است، حضرت، فرد يا گروه بيكار را نفرين مي كند و به افراد، روحيه كرامت مي ‏بخشد.
باز در نهج البلاغه به طور منطقي استدلال مي كند كه:
1 ـ آيا خدا، پيامبرش را گرامي داشته يا نه؟ عزيزترين بندگان نزد خدا پيامبر است و هيچ كرامت و عزت و حرمتي نبود جز آن كه خداي سبحان به پيامبرش عنايت كرد.
2 ـ زندگي پيامبر بسيار ساده بود و بارها ايشان گرسنه مي‏ خوابيدند، چه در شعب ابي طالب و چه در جاي ديگر و اگر مالي از خديجه(سلام‏ الله ‏عليها) رسيد در راه تقويت اسلام هزينه شد و خود حضرت مصرف شخصي نكردند.
3 ـ اگر مال و ثروت داشتن مايه كمال و شرافت باشد پس بايد گفت: خدا پيامبرش را تحقير كرده كه به او ثروتي نبخشيده است و اين صحيح نيست. پس بدانيد خدا كسي را كه با مال، او را سرگرم كند [به او] اهانت كرده است(3)، او را با مال سرگرم مي كند كه ديگر سراغ معارف نيايد.
اين تحليل با آنچه در سوره «فجر» آمده منافات ندارد؛ چون در اين سوره مي فرمايد: كسي كه مال دارد خيال نكند كريم است و آن كس هم كه ندارد تصور نكند حقير است، نفرمود كسي كه مال دارد حقير نيست و حاصل آنچه در نهج البلاغه آمده اين است كه: خدا هر كس را به مال سرگرم كند، در تمام عمرش سرگرم مال دنیا مي ‏شود، او بداند كه از عنايت خدا دور شده است. كرامت، در محدوده اعتباريات دنيايي نيست، هر چه طعم دنيا مي دهد نه تنها مايه كرامت نيست؛ بلكه موجب دنائت است. ظاهراً اين بيان از امام سجاد(عليه ‏السلام) است كه فرمود: در قرآن وقتي سخن از علم و معرفت و توحيد باشد صاحبان اين نعمتها را با فرشتگان ذكر مي كند و آنگاه كه سخن از خوردن و پوشيدن و... است صاحبان آنها را با حيوانات مي ‏آورد مثلاً درباره گروه اول مي فرمايد: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ»(4)؛ (خدا به وحدانيت شهادت مي دهد فرشتگان و علماي اهل توحيد نيز به وحدانيت شهادت مي‏ دهند). در اين جا علما و دانشمندان را در كنار فرشتگان ذكر كرده است. اما وقتي سخن از ماديات است مي فرمايد: ما دستور داديم آفتاب بتابد، باران ببارد تا باغ شما سرسبز و خرم گردد «مَتاعاً لَکُمْ وَ لِأَنْعامِکُمْ»(5) براي شما و دامهاي شما! يا مي فرمايد: «کُلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعامَکُمْ»(6)؛ (خودتان بخوريد، دامهايتان را نيز بچرانيد!).
اگر انسان بيش از مقداري كه براي حفظ آبرو نياز است، عمر خود را صرف دنيا كند ضرر كرده و براي او وبال است. اسلام از طرفي مي گويد: دل به دنيا مبند و از طرفي ديگر مي فرمايد: كريمانه زندگي كن، براي كرامت جامعه اسلامي توليد داشته باش و براي سربلندي خود و جامعه اسلامي تلاش و كوشش كن، ديگران را نيز از دسترنج خود برخوردار ساز. امام علي(عليه ‏السلام) پس از آن كه با زحمت و تلاش، توانست قنات يا چاهي را به جريان بيندازد صيغه وقف را جاري ساخت و فرمود: «هَذِهِ صَدَقَة».(7)،(8)