آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در قرآن، در آیاتی از سوره «آل عمران» و سوره «دهر» و سوره «انفطار» و سوره «مطففين» سخن از «ابرار» و مقامات والاى آنها به میان آمده است. امام مجتبى(ع) می فرماید: «كُلَّما فى كِتابِ اللّه عَزَّوَجَلَّ مِنْ قَوله «اِنَّ الابرار» فَوَ اللّه ما اَرادَ بِه الّا علىَّ بْن اَبيطالِب وَ فاطِمة و اَنَا و الحُسَين»؛ (هر جا در قرآن مجيد «انّ الابرار» آمده، قسم به خدا، اراده نكرده مگر على بن ابيطالب و فاطمه و من و حسين(ع) را).

در آيات قرآن، مثل آيه 193 سوره آل عمران و آيات 5 تا 22 سوره دهر و آيه 13 سوره انفطار و آيات 19 به بعد سوره مطففين سخن از «ابرار» و مقامات والاى آنها است.
در حديثى از امام مجتبى(عليه السلام) است که می فرماید: «كُلَّمَا فِى كِتابِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ قَولِهِ اِنَّ الاَبرَار فَوَ اللّه ما اَرادَ بِه الّا علىَّ بْن اَبيطالِب وَ فاطِمة و اَنَا و الحُسَين»(1)؛ (هر جا در قرآن مجيد «انّ الابرار» آمده، قسم به خدا، اراده نكرده مگر على بن ابيطالب و فاطمه و من و حسين(عليهم السلام) را).
بدون شك خمسه طيبه و طاهره از ابرار و از مصاديق روشن و بارز آن هستند، و چنان كه در تفسير سوره دهر آمده، اين سوره عمدتاً به على(عليه السلام) و فاطمه و حسن و حسين(عليهم السلام) اشاره دارد و 18 آيه آن اشاره به فضائل آنها است، گرچه شأن نزول مانع از عموميت و گسترش مفهوم آيات نمى‌ باشد.
البته قابل ذكر است كه گاهى ابرار و گاهى مقربين گفته مى شود، ظاهراً نسبت اين دو عموم و خصوص مطلق است، يعنى هر كسى كه جزو مقربين بود، جزو ابرار است؛ ولى چنين نيست كه هر كس جزو ابرار (نيكان) بود، به مقام مقربين رسيده باشد؛ گروه مقربين دسته اى خاص از مؤمنانند كه بر «نامه اعمال» نيكان و ابرار شاهد و ناظرند.(2)
این جمله معروف هم شاهد اين مطلب است كه «حَسَنَاتُ الْأَبْرَارِ سَيِّئَاتُ الْمُقَرَّبِين»؛ (كارهاى نيك ابرار، سيئه [كارهاى غيرنيك] مقربين است). يعنى مقربين به چنان مقامى رسيده اند كه اگر اعمال نيك ابرار را انجام دهند، گوئى سيئه اى مرتكب شده و بايد استغفار كنند، يعنى اعمال آنها باید خالص تر و پرقيمت تر از اعمال ابرار باشد.(3)