آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مورخان درباره تاریخ زندگانی و خصلتهای کورش، اختلاف نظرهای فراوانی دارند. از آنجا که زندگی کورش از جنبه فتوحاتش، شباهت زیادی با ذوالقرنین دارد، این فرضیه قوت گرفته، که او همان ذوالقرنین است و ذوالقرنین پیامبر بوده است، پس کورش پیامبر بود. امّا این یک «احتمال» است که کوروش همان ذوالقرنین باشد، از طرفی آیات قرآن صراحتی بر پیامبری ذوالقرنین ندارند و روایات اسلامی پیامبری ذوالقرنین را نفی می کنند.

کورش بنیان‌گذار سلسله پادشاهی هخامنشیان بود. مورخان درباره تاریخ زندگانی او، خصلتهای اخلاقی و سفرهایش، اختلاف نظرهای فراوانی دارند. بعضی برای او شخصیتی پیامبرگونه قائل شده اند و بعضی او را تا حد پادشاهی خونخوار پایین آورده اند. این اختلاف نظرها، به دلایلی از قبیل نوع نگرشها و تعلّقات قلبی پژوهشگران و همچنین کمبود منابع و مخلوط بودن واقعیت و افسانه در آنها و نیز تردید در فهم درست منابع مکتوب باستانی و کتیبه‌ ها، به وجود آمده و امری طبیعی به نظر می رسد. این اختلافها منجر شده تا چهره واقعی این شخصیت در هاله ای از ابهام فرو رود. بنابر این ما نمی توانیم نظری قطعی درباره او ایراد کنیم.
امّا از آنجا که زندگی کورش از نظر تاریخی، به ویژه در فتوحاتش، شباهت زیادی با فردی به نام ذوالقرنین ـ که در قرآن از او یاد شده است ـ دارد، این فرضیه قوّت می گیرد که ممکن است این دو نام متعلق به یک نفر باشد؛ از آنجا که ذوالقرنین از دید عدّه ای پیامبر بوده، این احتمال را داده اند که کورش پیامبر بوده باشد.
قرآن مجید بدون اینکه مصداقی برای ذوالقرنین بیان کند، درباره او مطالبی بیان می کند که از آنها می توان فهمید این شخص داراى صفات ممتازى بوده است، از جمله:
1ـ خداوند اسباب پیروزى ها را در اختیار او قرار داد.
2ـ او سه لشگرکشى مهم داشت: نخست به غرب، پس از آن به شرق و سرانجام به منطقه اى که در آنجا یک تنگه کوهستانى وجود داشته است؛ و در هر یک از این سفرها با اقوامى برخورد کرد.
3ـ او مرد مومن، موحّد و مهربانى بود و از طریق عدل و داد، منحرف نمى شد و به همین جهت، مشمول لطف خاص پروردگار بود. او یار نیکوکاران، دشمن ظالمان و ستمگران بود و به مال و ثروت دنیا علاقه اى نداشت.
4ـ او به خدا و روز رستاخیز ایمان داشت.
5ـ او سازنده یکى از مهمترین و نیرومندترین سدّها است، سدّى که در آن به جاى آجر و سنگ از آهن و مس استفاده شد - و اگر مصالح دیگری نیز در ساختمان آن به کار رفته باشد، تحت الشعاع این فلزات بوده است - و هدف او از ساختن این سدّ، کمک به گروهى مستضعف در مقابل ظلم و ستم قوم یاجوج و ماجوج، بوده است.
اما از قرآن چیزى که «صریحاً» دلالت کند ذوالقرنین پیامبر بوده، استفاده نمى شود هر چند، تعبیراتى در قرآن هست که «احتمال» پیامبر بودن او از آنها برداشت می شود.
بسیاری از روایات اسلامى که از پیامبر(صلى الله علیه وآله) و ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده است، بیان می دارد که او پیامبر نبود، بلکه بنده صالحى بود که حکومت وسیعی تشکیل داد و مردم را به پرهیزگاری دعوت می کرد.(1)،(2)،(3)
بنابراین: اگرچه به هنگام تطبیق ذوالقرنین بر پادشاهان فاتح، بین او و کورش شباهت بیشتری وجود دارد، امّا این یک «احتمال» است که «کوروش همان ذوالقرنین باشد»، از طرفی «آیات قرآن صراحتی بر پیامبری ذوالقرنین ندارند» و روایات اسلامی پیامبری ذوالقرنین را «نفی» می کنند.