آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مراد از این عبارت به تصريح بسياري از علماء اهل سنت مانند: سيوطي، خوارزمي، حاكم حسكاني و ... على(ع) يا همه اهل بيت(ع) است. نكته مهم اين كه دستور خداوند براي همراه بودن با صادقان، دستورى مطلق و بدون قيد و شرط است و اين معنى تنها در مورد معصومين(ع) امكان پذير است؛ زيرا غير معصوم ممكن است خطا كند. با اين حال افرادي مثل آلوسى، استدلال شيعه به اين آيه را بر حقانيت على(ع) باطل دانسته و دليلي هم بر ادعاي خود نياورده است.

در سوره «توبه»، آيه 119 مى خوانيم: «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا اتَّقوا اللهَ وَ كُونُوا مَعَ الصّادِقينَ»؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از [مخالفت با فرمان] خدا بپرهيزيد، و با صادقان و راستگويان باشيد).
روايات فراوانى، آيه را تطبيق بر على(عليه السلام) يا همه اهل بيت(عليهم السلام) نموده است. مانند:
1ـ مفسر معروف سيوطى در «الدر المنثور» از ابن عباس نقل مى كند كه در تفسير آيه «اتَّقوا اللهَ وَ كونوا مَعَ الصّادِقينَ» گفت: «مَعَ عَلِىِّ بنِ اَبيطالب»؛ (يعنى با على بن ابى طالب(عليه السلام) باشيد).
شبيه همين معنى را خوارزمى در «مناقب» و زرندى در «دُررَ السمطين» و عبدالله الشافعى در «مناقب» و حاكم حسكانى در «شواهد التنزيل» نقل كرده اند، با اين تفاوت كه بعضى تعبير به «هوَ عَلِى بن اَبيطالِب» دارند و بعضى «نَزَلَت فى علىِّ بنِ اَبيطالِب خاصَّة» و بعضى «مع على و اصحاب على» نقل كرده اند.(1)
2ـ حافظ سليمان قندوزى حنفى در «ينابيع الموده» از سلمان فارسى نقل مى كند كه وقتى آيه «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا اتَقوا الله وَ كُونُوا مَعَ الصّادقينَ» نازل شد، سلمان عرض كرد: «يا رَسُولَ اللهِ هذا عامّة اَم خاصَّه»؛ (اى رسول خدا مفهوم آيه عام است يا خاص؟) پيامبر فرمود: «اَمَّا المأمورونَ فَعامَّةُ المؤمِنينَ، وَ اَمَّا الصّادِقونَ فَخَاصَّة أخى عَلىّ وَ اَوصِيائَه مِنْ بَعْدِهِ اِلى يَوْمِ القِيامَهِ»(2)؛ (اما كسانى كه مأمور به اين دستورند، عموم مؤمنان اند و اما صادقين، خصوص برادرم على(عليه السلام) و اوصياى ايشان بعد از او تا روز قيامت هستند).
3ـ حاكم حسكانى در «شواهد التنزيل» از عبدالله بن عمر در ذيل جمله «وَ كُونُوا مَعَ الصّادِقينَ» مى گويد: يعنى «محَمَّداً وَ اَهْلَ بَيْتِه»؛ (منظور از صادقين، محمد(صلى الله عليه وآله) و اهل بيت او هستند).(3)
4ـ جمعى از بزرگان اهل سنت مانند علامه حَموينى در «فرائد السمطين» و شيخ ابوالحسن كازرونى در «شَرَف‌النبى» از ابوجعفر الباقر(عليه السلام) در ذيل اين آيه نقل كرده اند: «مَعَ آلِ محَمَّد(صلى الله عليه وآله) ـ يا مَعَ محمد و آلِهِ ـ يا مَع محمّد (صلى الله عليه وآله) و علىّ(عليه السلام)» كه معنى همه نزديك به يكديگر است، يعنى با محمد(صلى الله عليه وآله) و آل او باشيد.(4)
بزرگانى كه روايات فوق را در تفسير آيه مورد بحث نقل كرده اند منحصر به افرادى كه در بالا آورديم نيستند.
اين نكته نيز حائز اهميت است كه دستور خداوند به اينكه مؤمنان همواره بايد با صادقان باشند؛ دستورى است مطلق و بدون هيچ گونه قيد و شرط و اين معنى جز در مورد معصومين(عليهم السلام) امكان پذير نيست؛ زيرا غير معصوم ممكن است خطا كند و در آن حال بايد از او جدا شد. كسى كه در همه حال مى توان در كنار او و پيرو او بود جز معصومان نخواهند بود. بنابر اين منظور از صادقين در اين آيه، هر فرد راستگويى نيست؛ بلكه صادقانى هستند كه سخن خلاف ـ نه عمداً و نه از روى سهو ـ در مورد آنها راه ندارد. با اين حال تعجب از بعضى از مفسران معروف اهل سنت، مانند آلوسى در روح البيان است كه بعد از ذكر بعضى از اخبار كه صادقين را در اين آيه به على(عليه السلام) تفسير مى كند مى افزايد شيعه براى حقّانيت على(عليه السلام) به آن استدلال كرده است. سپس مى گويد: اين استدلال باطل است و بى آنكه يك كلمه دليل براى مدعاى خود بگويد از كنار آن مى گذرد!
اين گونه موضع گيرى نشان مى دهد كه پرده هاى ضخيم تعصب تا چه حد مى تواند مانع تابش نور تفكر گردد و آزاد انديشى را حتى از دانشمندان بگيرد.
در مقابل، افراد آزادانديشى مانند دكتر محمد تيجانى پيدا مى شوند كه مسير خود را در پرتو همين آيه و روايات مربوط پيدا كرده و آشكارا ايمان صريح خود را به على(عليه السلام) و ساير امامان اهل بيت(عليهم السلام) با نهايت شجاعت ابراز داشته و كتاب بسيار ظريف و لطيفى در اين زمينه نوشته و نام آن را «لاَكونَ مَعَ الصّادقين»؛ (هدفم اين است كه با صادقين باشم!) گذارده است، اين كتاب تاثير عجيبى در بسيارى از مسلمين گذارده است.(5)