آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام رضا(ع) درباره عصمت می فرماید: امام، امین خدا است در میان خلقش، و حجت او بر بندگانش، و خلیفه او در بلادش،‏ و دعوت ‏کننده به سوى او، و دفاع‏ کننده از حقوق او است، امام از گناهان پاک و از عیب‌ها بر کنار است، … امام از گناه معصوم و محفوظ است، قول و فعل او با درستى و صدق همراه، و از خطاها و لغزش ها ایمن است. خداوند این ویژگى‌ ها را به امام داده است تا بر بندگان او حجت باشد و... .

در منابع شیعه روایاتى وجود دارد که عصمت ائمه علیهم السلام را از زبان خود آن حضرات ثابت مى‌کند و حتى روایاتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و امیرمؤمنان(علیه السلام) وجود دارد که ایشان از کلمه «عصمت» براى خود و سایر ائمه استفاده کرده‌اند.
از آن جائى که روایت در این باره بسیار زیاد است، ما فقط به یک روایت از امام رضا(علیه السلام) اکتفا مى‌ کنیم.
شیخ صدوق در کتاب کمال الدین، معانى الأخبار، الأمالى و عیون اخبار الرضا(علیه السلام) روایت جامع و کاملى را از امام رضا(علیه السلام) درباره امامت نقل مى‌ کند که امام در فراز‌هاى از آن، عصمت ائمه(علیه السلام) ثابت مى‌ کند:
«حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ الْقَاسِمُ بْنُ الْعَلَاءِ، قَالَ: حَدَّثَنِی الْقَاسِمُ بْنُ مُسْلِمٍ، عَنْ أَخِیهِ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ مُسْلِمٍ؛ وَحَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْمَرْوَزِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو حَامِدٍ عِمْرَانُ بْنُ مُوسَى بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْقَاسِمِ الرَّقَّامِ، قَالَ: حَدَّثَنِی الْقَاسِمُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ أَخِیهِ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ مُسْلِمٍ، قَال‏: کُنَّا مَعَ الرِّضَا (علیه السلام) بِمَرْوَ، فَاجْتَمَعْنَا فِی الْجَامِعِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ فِی بَدْءِ مَقْدَمِنَا، فَأَدَارُوا أَمْرَ الْإِمَامَةِ وَ ذَکَرُوا کَثْرَةَ اخْتِلَافِ النَّاسِ فِیهَا، فَدَخَلْتُ عَلَى سَیِّدِی (علیه السلام) فَأَعْلَمْتُهُ خَوَضَانَ النَّاسِ فِی ذَلِکَ، فَتَبَسَّمَ (علیه السلام) ثُمَّ قَالَ: یَا عَبْدَ الْعَزِیزِ، جَهِلَ الْقَوْمُ وَ خُدِعُوا عَنْ أَدْیَانِهِم‏....
... الْإِمَامُ أَمِینُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ فِی خَلْقِهِ، وَ حُجَّتُهُ عَلَى عِبَادِهِ، وَ خَلِیفَتُهُ فِی بِلَادِهِ، وَ الدَّاعِی إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الذَّابُّ عَنْ حُرَمِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ، الْإِمَامُ هُوَ الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ، الْمُبَرَّأُ مِنَ الْعُیُوبِ، مَخْصُوصٌ بِالْعِلْمِ، مَوْسُومٌ بِالْحِلْمِ، نِظَامُ الدِّینِ وَ عِزُّ الْمُسْلِمِینَ وَ غَیْظُ الْمُنَافِقِینَ وَ بَوَارُ الْکَافِرِین‏...
وَ إِنَ الْعَبْدَ إِذَا اخْتَارَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لِأُمُورِ عِبَادِهِ، شَرَحَ صَدْرَهُ لِذَلِکَ، وَ أَوْدَعَ قَلْبَهُ یَنَابِیعَ الْحِکْمَةِ، وَ أَلْهَمَهُ الْعِلْمَ إِلْهَاماً، فَلَمْ یَعْیَ بَعْدَهُ بِجَوَابٍ وَلَا یُحَیَّرُ فِیهِ عَنِ الصَّوَابِ، وَ هُوَ مَعْصُومٌ مُؤَیَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ، قَدْ أَمِنَ الْخَطَایَا وَ الزَّلَلَ وَ الْعِثَارَ وَ خَصَّهُ اللَّهُ بِذَلِکَ لِیَکُونَ حُجَّتَهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَى خَلْقِهِ وَ ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ».
(عبد العزیز بن مسلم گوید: در زمانى که امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) در مرو بود، خدمت او رسیدیم، در آغاز ورودمان روز جمعه در مسجد جامع گرد آمدیم، و موضوع امر امامت را در میان گذاشته و در اطراف آن به گفتگو پرداختیم، کسانى که حاضر بودند، اختلافات بسیارى را که در باره امامت یاد آور شدند، من به حضور سید خود امام رضا(علیه السلام) مشرف شدم و دیدگاه‌ هاى مردم را در باره امامت به عرض او رسانیدم، آن حضرت لبخندى زد و فرمود: اى عبد العزیز بن مسلم، این مردم نادانند، و از دین خود فریب خورده‏ اند...
امام، امین خدا است در میان خلقش، و حجت او بر بندگانش، و خلیفه او در بلادش،‏ و دعوت ‏کننده به سوى او، و دفاع‏ کننده از حقوق او است، امام از گناهان پاک، و از عیب‌ها بر کنار است، به دانش مخصوص، و به خویشتن‌ دارى نشانه دار است، موجب نظام دین و عزت مسلمین، و خشم منافقین و هلاک کافرین است...
هر گاه باری تعالى به خاطر امور بندگانش، شخصى را برگزیند، به او شرح صدر عطا کرده، چشمه‏ هاى حکمت‏ ها را در قلب او جارى مى‌ سازد و علم به او الهام مى‌ نماید. پس از آن، در جواب دادن عاجز نمى‌ شود، و از صدق و ثواب منحرف نمى‌ شود.
امام، معصوم و محفوظ است از گناه، قول و فعل او با درستى و صدق همراه، و از خطاها و لغزش ها ایمن است، خداوند این ویژگى‌ ها را به امام داده است تا بر بندگان او حجت، و بر خلق او شاهد و گواه باشد، و«این فضل خداست که به هر کس بخواهد (و شایسته بداند) مى‏ بخشد و خداوند صاحب فضل عظیم است‏».(1)